گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۲۷۵

جهانا چه در خورد و بایسته‌ای!
وگر چند با کس نپایسته‌ای
به ظاهر چو در دیده خس ناخوشی
به باطن چو دو دیده بایسته‌ای
اگر بسته‌ای را گهی بشکنی
شکسته بسی نیز هم بسته‌ای
چو آلوده‌ای بینی آلوده‌ای
ولیکن سوی شستگان شسته‌ای
کسی کو تو را می‌نکوهش کند
بگویش: هنوزم ندانسته‌ای
بیابی ز من شرم و آهستگی
اگر شرمگن مرد و آهسته‌ای
تو را من همه راستی داده‌ام
تو از من همه کاستی جسته‌ای
زمن رسته‌ای تو اگر بخردی
بچه نکوهی آن را کزو رسته‌ای؟
به من بر گذر داد ایزد تو را
تو بر ره‌گذر پست چه نشسته‌ای
ز بهر تو ایزد درختی بکشت
که تو شاخی از بیخ او جسته‌ای
اگر کژ برو رسته‌ای سوختی
وگر راست بر رسته‌ای رسته‌ای
بسوزد کژیهات چون چوب کژ
نپرسد که بادام یا پسته‌ای
تو تیر خدائی سوی دشمنش
به تیرش چرا خویشتن خسته‌ای؟
چو بی‌راه و بی‌رسته گشتی، مرا
چه گوئی که بی‌راه و بی‌رسته‌ای؟
چو دانش بیاری تو را خواسته‌ام
وگر دانش آری مرا خواسته‌ای

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

جهانا چه در خورد و بایسته‌ای!
وگر چند با کس نپایسته‌ای
هوش مصنوعی: به دنیا چه نیازی داری و چه چیزهایی برایت ضروری است! هر چند که شاید با کسی توافق نداشته باشی.
به ظاهر چو در دیده خس ناخوشی
به باطن چو دو دیده بایسته‌ای
هوش مصنوعی: اگرچه در نگاه اول به نظر می‌رسد که گل خس را زیبا نمی‌بینی، اما در درون، حقیقتی است که باید آن را درک کنی.
اگر بسته‌ای را گهی بشکنی
شکسته بسی نیز هم بسته‌ای
هوش مصنوعی: اگر گاه و بیگاه در کارها به نقصی یا اشتباهی دچار شوی، باید بدان که این مشکل ممکن است بارها تکرار شود و عادت به اشتباه کردن در آن کار برای تو ایجاد خواهد شد.
چو آلوده‌ای بینی آلوده‌ای
ولیکن سوی شستگان شسته‌ای
هوش مصنوعی: اگر خود را در وضعیت ناهنجاری ببینی، درک کن که دیگران هم به همین شکل هستند؛ اما تو باید به کسانی که پاک و تمیزند روی بیاوری.
کسی کو تو را می‌نکوهش کند
بگویش: هنوزم ندانسته‌ای
هوش مصنوعی: اگر کسی به تو انتقاد کند، به او بگو: هنوز نمی‌دانی چه خبر است.
بیابی ز من شرم و آهستگی
اگر شرمگن مرد و آهسته‌ای
هوش مصنوعی: اگر تو شرم و آرامش را از من بگیری، من هم به تبع آن، دیگر خجالت‌زده و آرام نخواهم بود.
تو را من همه راستی داده‌ام
تو از من همه کاستی جسته‌ای
هوش مصنوعی: من تمام صداقت و درستکاری را به تو بخشیده‌ام، اما تو تنها نقص‌ها و کمبودهای مرا دیده‌ای و از آن‌ها استفاده کرده‌ای.
زمن رسته‌ای تو اگر بخردی
بچه نکوهی آن را کزو رسته‌ای؟
هوش مصنوعی: اگر تو عاقل و دانا بودی، نمی‌گفتی که به دلیل اینکه من از تو جدا شده‌ام، باید فرزندم را سرزنش کنی.
به من بر گذر داد ایزد تو را
تو بر ره‌گذر پست چه نشسته‌ای
هوش مصنوعی: خداوند تو را به من فرستاده، پس چرا در مسیر پست و بی‌اهمیت نشسته‌ای؟
ز بهر تو ایزد درختی بکشت
که تو شاخی از بیخ او جسته‌ای
هوش مصنوعی: خداوند به خاطر تو درختی را کاشته است که تو یکی از شاخه‌های آن هستی.
اگر کژ برو رسته‌ای سوختی
وگر راست بر رسته‌ای رسته‌ای
هوش مصنوعی: اگر از مسیر کج و غلط بروی، آسیب می‌بینی و اگر روی مسیر درست و راست بروی، به نتیجه خواهی رسید و پیشرفت خواهی کرد.
بسوزد کژیهات چون چوب کژ
نپرسد که بادام یا پسته‌ای
هوش مصنوعی: آتش بگیرد کژی‌های تو مانند چوب راست، نپرس که آیا بادام است یا پسته.
تو تیر خدائی سوی دشمنش
به تیرش چرا خویشتن خسته‌ای؟
هوش مصنوعی: چرا خود را افسرده و ناراحت می‌کنی، در حالی که تو مانند تیر خدا هستی که دشمن را هدف می‌گیرد؟
چو بی‌راه و بی‌رسته گشتی، مرا
چه گوئی که بی‌راه و بی‌رسته‌ای؟
هوش مصنوعی: وقتی خودت در مسیر نادرست و بی‌هدف هستی، چه چیزی می‌توانی به من بگویی وقتی که خودت نیز در همان وضعیت قرار داری؟
چو دانش بیاری تو را خواسته‌ام
وگر دانش آری مرا خواسته‌ای
هوش مصنوعی: اگر تو دانش به‌دست آوری، من به دنبالت هستم و اگر دانش را به من بدهی، من به دنبال تو خواهم بود.

حاشیه ها

1399/03/06 14:06
سرور عیدانی

بیت1:ای جهان چه موجود درخور و لازمی هستی هرچند که باهیچ کس تا انتها پایدار نبوده ای
بیت2:از نظر ظاهر ای جهان همانند خس وخاشاکی که در چشم می رود و ناخوشایند و آزار دهنده هستی اما ازنظر باطن مانند دوچشم انسان بایسته و لازم هستی
بیت3:اگر یک چیز سالم وبسته را گاهی بشکنی،اما بسیاری از چیزهای شکسته را نیز به همدیگر بسته ای و باعث به وجود آمدن آنها شده ای
بیت 4:این جهان حالت آیینه دارد هنگامی که شخص آلوده ای را ببیند حالت آلوده به خود می گیرد ولی در برابر آدم های پاک حالت پاک به خود می گیرد
بیت5:آن کسی که تو را نکوهش می کندبه آن شخص بگو:هنوز مرا نشناخته ای
بیت6:اگر تو انسان باوقار وحیا باشی از من ک دنیا هستم وقار و حیا را می آموزی
بیت7:به آن شخص بگو که من که جهان هستم به تو راستی بخشیده ام ولی تو به دنبال چیزهای ناقص بوده ای
بیت8:اگر خردمند باشی تو از من(جهان)به وجود آمده ای پس چرا آن چیزی که از آن روییده ای را نکوهش می کنی ؟
بیت9:خداوند در این فرصت چند ساله ی زندگی تورا ازمن عبور داد،حالا تو چرا هیچ کوشش نمی کنی تاذخیره ای برای آخرتت مهیا کنی؟
بیت10:خداوند برای تو در این دنیا درختی کاشت ،تو ای انسان از زیشه های این درخت روییده ای
بیت11:اگر که این روییدن تو از ایت درخت به صورت کج باشد باید بدانی که سزاوار درخت کج سوزاندن است،امااگر که شاخه های وجود تو به صورت راست روییده باشد از سوزاندن نجات پیذا می کنی
بیت12:این جهان کجی های تو را مانند یک چوب کج می سوزاند و دیگر از تو نمی پرسد که درخت بادام یاپسته هستی (یعنی ارزشمند بوذن یا نبودن تو برایش فرقی نمیکند)
بیت13:تو همانند تیر خدا سوی دشمنانش هستی تو اگر چوب راست باشی ماننداین است که چوب راست به سمت دشمنان خداوند باشدپس چرا تو که چوب کج هستی خوذت رامجروح کرده ای
بیت14:وقتی که تو خودت بی راه و گمراه هستی برای چه من که جهان هستم را سرزنش میکنی و می گویی من گمراه کننده و بی فایده ام؟
بیت15:تو اگر اهل دانش باشی بدان که به سمت من آمده ای واگر دانش نیاری من به سمت تو می آیم.