گنجور

فصل - مراتب امر به معروف و نهی از منکر

چون وجوب امر به معروف و نهی از منکر را دانستی و شرایط آن را شناختی، بدان که از برای آن چند مرتبه است:

اول: انکار قلبی، به این نحو که در دل، منکر فاعل معصیت باشی و از این جهت او را دشمن داشته باشی و این مرتبه، مشروط به چهار شرطی که گذشت نیست، بلکه همین به دو شرط از آنها مشروط است: یکی اینکه عالم باشد به اینکه آنچه را مرتکب شده معصیت است و دیگر آنکه آن شخص که مرتکب منکر شده نادم و پشیمان نباشد.

دوم: ارشاد و هدایت و شناسانیدن اینکه آنچه را کرده معصیت است، زیرا بسیاری از مردم از راه جهل و نادانی مرتکب بعضی معاصی می گردند.

سوم: اظهار تنفر و اکراه از آن شخص عاصی، و کناره جوئی و دوری کردن از او، و ترک دوستی و مجالست با او.

چهارم: به زبان، منع کردن و انکار بر او نمودن، ابتدا به پند و نصیحت، و چنانچه مفید نشد به تهدید و ترسانیدن و اگر آن نیز اثر نکرد به درشتی و سخنان زبر به او گفتن و دشنام دادن به این نوع که ای نادان، و ای جاهل، و ای احمق، و ای فاسق و امثال اینها.

پنجم: به بازداشتن او از معصیت به قهر و تسلط، چون شکستن آلات لهو و لعب، و ریختن شراب، و گرفتن مال مغصوب و به صاحب آن رد کردن و امثال اینها.

ششم: با زدن به دست و پا بدون اینکه منتهی به قتل و جراحت شود.

هفتم: به شمشیر کشیدن و سلاح داشتن و مجروح کردن و کشتن و این مرتبه در نزد اکثر علمای ما موقوف به اذن امام علیه السلام است و از برای رعیت بدون اذن امام جایز نمی دانند، و لیکن سید مرتضی و جماعتی، از برای کسی که متکمن باشد و موجب فسادی نباشد تجویز کرده اند، اگر چه اذن امام در آن به خصوص نباشد.

شرایط امر و نهی شونده: و مخفی نماند که آنچه ذکر شد شرایط و آداب آن کسی بود که امر به معروف و نهی از منکر می نماید و اما کسی را که باید امر و نهی کرد شرط او در غالب آن است که عاقل و بالغ باشد بلی: در بعضی از منکرات این شرط نیست، چون اگر کسی طفل یا دیوانه را ببیند که شراب می خورد بر او واجب است که شراب را بریزد و او را منع کند.فصل - مختصری از محرمات شایع در میان مردم: چون وجوب امر به معروف و آداب و شرایط آن را معلوم کردی، بدان که منکرات، یعنی اعمال ناشایسته که شامل حرام و مکروه است بسیار است و آنچه در امثل این روزگار در میان مردم شایع شده و رسوم ایشان بر آنها جاری گشته بی شمار، و احصاء آنها به طریق تفصیل ممکن نیست و مجمل آنها نیز بسیار است از آن جمله اعمالی است که غالب آن است که در مساجد می باشد، مثل اخلال به واجبات نماز و بعضی افعال آن، چون ترک طمأنینه در رکوع و سجود و تأخیر نماز از وقت آن و نجاسات داخل مسجد نمودن و در آنجا سخن دنیا گفتن و خرید و فروش کردن و دیوانگان و اطفال در آنجا بازی کردن و غنا کردن در قرآن و غلط خواندن آن و حاضر شدن زنان و نظر کردن ایشان به مردان و نظر کردن مردان به ایشان و داخل شدن جنب و حایض در آن و غنا کردن موذنین و تعزیه خوانان و سایر خوانندگان و پیش از وقت اذان گفتن و حدیث دروغ در موعظه یا تعزیه نقل کردن و فتوی دادن غیر اهل و در وعظ و نقل حدیث ریا کردن و قصد خودنمائی کردن، و امثال اینها و همه اینها افعال ناشایسته است که بعضی از آنها حرام و بعضی مکروه است.

اطلاعات

منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چون وجوب امر به معروف و نهی از منکر را دانستی و شرایط آن را شناختی، بدان که از برای آن چند مرتبه است:
هوش مصنوعی: وقتی که وجوب امر به معروف و نهی از منکر را فهمیدی و شرایط آن را شناختی، باید بدانی که این وظیفه چندین مرتبه دارد.
اول: انکار قلبی، به این نحو که در دل، منکر فاعل معصیت باشی و از این جهت او را دشمن داشته باشی و این مرتبه، مشروط به چهار شرطی که گذشت نیست، بلکه همین به دو شرط از آنها مشروط است: یکی اینکه عالم باشد به اینکه آنچه را مرتکب شده معصیت است و دیگر آنکه آن شخص که مرتکب منکر شده نادم و پشیمان نباشد.
هوش مصنوعی: انکار قلبی به معنای این است که در قلب، شخصی که عملی نادرست انجام داده را منکر بشماریم و از این جهت او را دشمن خود بدانیم. برای این نوع انکار، نیازی به چهار شرط قبلی نیست، بلکه فقط به دو شرط احتیاج داریم: اول اینکه فرد بداند که عملش نادرست است و دوم اینکه آن شخص بابت کاری که کرده، remorse یا پشیمانی نداشته باشد.
دوم: ارشاد و هدایت و شناسانیدن اینکه آنچه را کرده معصیت است، زیرا بسیاری از مردم از راه جهل و نادانی مرتکب بعضی معاصی می گردند.
هوش مصنوعی: دوم: راهنمایی و آگاه کردن افراد به این موضوع که کارهایی که انجام می‌دهند، معصیت است. زیرا بسیاری از مردم به دلیل نادانی و بی‌اطلاعی، مرتکب برخی از گناهان می‌شوند.
سوم: اظهار تنفر و اکراه از آن شخص عاصی، و کناره جوئی و دوری کردن از او، و ترک دوستی و مجالست با او.
هوش مصنوعی: سوم: ابراز نفرت و عدم علاقه نسبت به آن فرد خطاکار، همچنین دوری کردن و دوری گزیدن از او، و قطع دوستی و ارتباط با او.
چهارم: به زبان، منع کردن و انکار بر او نمودن، ابتدا به پند و نصیحت، و چنانچه مفید نشد به تهدید و ترسانیدن و اگر آن نیز اثر نکرد به درشتی و سخنان زبر به او گفتن و دشنام دادن به این نوع که ای نادان، و ای جاهل، و ای احمق، و ای فاسق و امثال اینها.
هوش مصنوعی: نکته چهارم این است که برای جلوگیری از کار نادرست، ابتدا باید با نصیحت و پند دادن اقدام کرد. اگر این روش مؤثر واقع نشد، می‌توان به تهدید و ترساندن او روی آورد. و اگر باز هم نتیجه نداد، باید با لحن تند و صحبت‌های تند برخورد کرد و از الفاظ توهین‌آمیز استفاده کرد، مانند "ای نادان"، "ای جاهل"، "ای احمق"، "ای فاسق" و نظایر این‌ها.
پنجم: به بازداشتن او از معصیت به قهر و تسلط، چون شکستن آلات لهو و لعب، و ریختن شراب، و گرفتن مال مغصوب و به صاحب آن رد کردن و امثال اینها.
هوش مصنوعی: پنجم: جلوگیری از گناه او به زور و کنترل، مانند شکستن وسایل بازی و سرگرمی، ریختن شراب، ضبط اموال غصبی و بازگرداندن آنها به صاحبش و موارد مشابه اینها.
ششم: با زدن به دست و پا بدون اینکه منتهی به قتل و جراحت شود.
هوش مصنوعی: ششم: با ضربه زدن به دست و پا بدون اینکه منجر به قتل یا جراحت شود.
هفتم: به شمشیر کشیدن و سلاح داشتن و مجروح کردن و کشتن و این مرتبه در نزد اکثر علمای ما موقوف به اذن امام علیه السلام است و از برای رعیت بدون اذن امام جایز نمی دانند، و لیکن سید مرتضی و جماعتی، از برای کسی که متکمن باشد و موجب فسادی نباشد تجویز کرده اند، اگر چه اذن امام در آن به خصوص نباشد.
هوش مصنوعی: موضوع هفتم درباره استفاده از سلاح و اقدام به حمله یا کشتن است. به نظر اکثر علمای ما، برای این کار داشتن اجازه از امام علیه السلام ضروری است و رعیت بدون این اجازه نمی‌تواند این اقدامات را انجام دهد. اما سید مرتضی و برخی دیگر، برای افرادی که در موقعیت خاصی هستند و باعث فساد نمی‌شوند، این عمل را در صورتی که اجازه امام به‌طور خاص وجود نداشته باشد، مجاز می‌دانند.