محتشم کاشانیشمارهٔ ۵۲۳
زهی بالا بلندان سر به پیش از اعتدال تو
مقوس ابروان در سجدهٔ مشگین هلال تو
همایون طایران باغ حسن از شعلهٔ حسنت
بر آتش پر زنان پروانهٔ شمع جمال تو
زلیخا بر تلف گردیدن اوقات خود گرید
به روز حشر اگر بیند رخ فرخنده فال تو
ز دل کردم برون بهر نزولت جملهٔ خوبان را
که دارد با جدائی خوی مشتاق جمال تو
حریف بزم وصلم لیک کلفت ناکم از ساقی
که با غیرم مساوی می‌دهد جام وصال تو
درین باغند عالی شاخها بی‌حد چه سود اما
که محروم است از پرواز مرغ بسته بال تو
ز غیرت در حریم حرمت او محتشم داری
حسد بر حال محرومان مبادا کس به حال تو
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
زهی بالا بلندان سر به پیش از اعتدال تو
مقوس ابروان در سجدهٔ مشگین هلال تو
هوش مصنوعی: این بیت به زیبایی و جذابیت چهره و قامت معشوق اشاره دارد. شاعر از بلندی و قوس ابروان معشوق سخن می‌گوید و این ویژگی‌ها را با حالت سر به زمین گذاشتن در سجده مقایسه می‌کند. به طور کلی، تصویرسازی از زیبایی و معصومیت معشوق به خوبی در این متن نشان داده شده است.
همایون طایران باغ حسن از شعلهٔ حسنت
بر آتش پر زنان پروانهٔ شمع جمال تو
هوش مصنوعی: پرنده‌های خوشبخت باغ زیبایی تو، به خاطر نور زیبایی‌ات در حال سوختن هستند و پروانه‌ها به شمع زیبایی‌ات چنگ می‌زنند.
زلیخا بر تلف گردیدن اوقات خود گرید
به روز حشر اگر بیند رخ فرخنده فال تو
هوش مصنوعی: زلیخا در روز قیامت اگر چهره‌ات را ببیند، به خاطر از دست رفتن زمان‌های خود گریه خواهد کرد.
ز دل کردم برون بهر نزولت جملهٔ خوبان را
که دارد با جدائی خوی مشتاق جمال تو
هوش مصنوعی: از دل خود به خاطر وصالت همه ی زیبایی‌ها را دور کردم، چون جدایی از تو عشق و رغبت به جمال تو را در من بیدار کرده است.
حریف بزم وصلم لیک کلفت ناکم از ساقی
که با غیرم مساوی می‌دهد جام وصال تو
هوش مصنوعی: در جشن وصال تو، من حریف دارم، اما نمی‌توانم از ساقی درخواست کنم که با کسی دیگر مثل من رفتار کند و همان جام وصال تو را به من بدهد.
درین باغند عالی شاخها بی‌حد چه سود اما
که محروم است از پرواز مرغ بسته بال تو
هوش مصنوعی: در این باغ، درختان بلند و زیبا وجود دارند، اما چه فایده دارد وقتی که پرنده‌ای با بال‌های بسته نمی‌تواند پرواز کند.
ز غیرت در حریم حرمت او محتشم داری
حسد بر حال محرومان مبادا کس به حال تو
هوش مصنوعی: به خاطر غیرت و ارادتت نسبت به آنچه که مقدس و محترم است، باید مواظب باشی که به کسانی که در ضعف و محرومیت هستند حسادت نکنی، زیرا هیچ‌کس نباید نسبت به حال تو حسرت بخورد.