گنجور

قصیدهٔ شمارهٔ ۱۹ - در مدح شاه طهماسب صفوی

تا بدن دستگاه جان باشد
دست دست خدایگان باشد
پادشاهی که حکم او همه جا
بر سر خسروان روان باشد
شیر حربی کزو لباس حیات
بر تن صفدران دران باشد
شاه طهماسب‌خان که سپهش
همچو سنجر هزار خان باشد
آن که نبود برون ز کشور او
هرکه را در زمین مکان باشد
وانکه زیر نگین بود او را
هرچه در تحت آسمان باشد
گر به رفع قضا نویسد حکم
اهتمام قدر در آن باشد
وز به عزل قدر دهد فرمان
اقتضای قضا چنان باشد
همتش چون به بذل پردازد
کیسه پرداز بحر و کان باشد
کرمش کیسه‌ای که پر سازد
مخزن گنج شایگان باشد
ای به جائی که قصد قدر تو را
پایه بر فرق فرقدان باشد
بام ایوان عرش سای تو را
چرخ نه پایهٔ نردبان باشد
جودت ار نرخها کند تعیین
عمر جاوید را یگان باشد
کان برآرد به زینهار انگشت
چون تو را خامه در بنان باشد
هرچه گیرد ز بحر و کان ایام
دل و دست تواش ضمان باشد
دل چو بحر اندر اضطراب افتد
چون کف تو گوهرفشان باشد
دهر اگر خواهد از تو طول بقا
حشر و نشر اندرین جهان باشد
می‌رسد مطلعی دگر که چه زر
در بلاد سخن روان باشد

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

تا بدن دستگاه جان باشد
دست دست خدایگان باشد
هوش مصنوعی: تا هنگامی که جسم دارای روح است، دست‌ها همچون دستان خداوند عمل می‌کنند و به کمال می‌رسند.
پادشاهی که حکم او همه جا
بر سر خسروان روان باشد
هوش مصنوعی: حاکمی که قدرت و فرمانروایی‌اش بر روی همه پادشاهان دیگر جاری و برقرار باشد.
شیر حربی کزو لباس حیات
بر تن صفدران دران باشد
هوش مصنوعی: شیر جنگی که از آن، پیراهن زندگی بر تن قهرمانان پوشانده می‌شود.
شاه طهماسب‌خان که سپهش
همچو سنجر هزار خان باشد
هوش مصنوعی: شاه طهماسب‌خان در اینجا به قدرت و اقتدار خود اشاره دارد و می‌گوید که سپاهش به اندازه‌ی هزار سردار بزرگ و برجسته‌ای چون سنجر قوی و نیرومند است. به عبارتی دیگر، او از توانایی و تعداد زیاد یارانش در میدان جنگ صحبت می‌کند و به عظمت و شکوه خود افتخار می‌کند.
آن که نبود برون ز کشور او
هرکه را در زمین مکان باشد
هوش مصنوعی: هر کسی که در این دنیا جایی داشته باشد، باید در سرزمین او (یعنی محل زندگی‌اش) وجود داشته باشد. بدون تعلق به آن کشور، جغرافیا و مکان به او معنا نمی‌دهد.
وانکه زیر نگین بود او را
هرچه در تحت آسمان باشد
هوش مصنوعی: کسی که در سایهٔ قدرت و موقعیتی خاص قرار دارد، می‌تواند هر چیزی که در جهان وجود دارد را در اختیار داشته باشد.
گر به رفع قضا نویسد حکم
اهتمام قدر در آن باشد
هوش مصنوعی: اگر تقدیر الهی بر این باشد که مشکلی برطرف شود، در آن صورت با جدیت و تلاش، حکم و تصمیمی در این زمینه صادر خواهد شد.
وز به عزل قدر دهد فرمان
اقتضای قضا چنان باشد
هوش مصنوعی: هر زمان که شرایط و تقدیر ایجاب کند، خداوند به هر کسی جایی و مقامی می‌دهد که شایسته‌اش است.
همتش چون به بذل پردازد
کیسه پرداز بحر و کان باشد
هوش مصنوعی: اگر کسی اراده و نیتش را برای بخشش و کمک به دیگران قرار دهد، در آن صورت می‌تواند به منبع‌های بی‌پایان و فراوانی دست یابد.
کرمش کیسه‌ای که پر سازد
مخزن گنج شایگان باشد
هوش مصنوعی: کار خیر و بخشش دیگران می‌تواند همچون کیسه‌ای باشد که انباشته از گنج‌های ارزشمند و نیکوست.
ای به جائی که قصد قدر تو را
پایه بر فرق فرقدان باشد
هوش مصنوعی: ای کسی که شایستگی و ارزش تو به حدی است که ستاره‌ها بر سرت سایه می‌افکنند و به عظمت تو اعتراف دارند.
بام ایوان عرش سای تو را
چرخ نه پایهٔ نردبان باشد
هوش مصنوعی: سقف آسمان به اندازه‌ای از عظمت تو بالا رفته است که دیگر نمی‌توان آن را به عنوان یک نردبان تصور کرد.
جودت ار نرخها کند تعیین
عمر جاوید را یگان باشد
هوش مصنوعی: اگر بخشندگی و generosity قیمت‌ها را معین کند، تنها یک عمر جاوید و بی‌نظیر خواهد بود.
کان برآرد به زینهار انگشت
چون تو را خامه در بنان باشد
هوش مصنوعی: انگشتت را مانند یک قلم بر روی کاغذ حرکت می‌دهد، و این کار تو را از خطرات دور نگه می‌دارد.
هرچه گیرد ز بحر و کان ایام
دل و دست تواش ضمان باشد
هوش مصنوعی: هر چیزی که از دریا و معادن دنیا برآید، به دل و دست تو وابسته است و تضمینی برای آن محسوب می‌شود.
دل چو بحر اندر اضطراب افتد
چون کف تو گوهرفشان باشد
هوش مصنوعی: وقتی دل مانند دریا در تلاطم باشد، مانند کف دریا که جواهرات را به نمایش می‌گذارد، زیبایی‌های درونی‌اش خود را نشان می‌دهد.
دهر اگر خواهد از تو طول بقا
حشر و نشر اندرین جهان باشد
هوش مصنوعی: اگر زندگی می‌خواهد که تو در این دنیا باقی بمانی، باید حشر و نشر تو در این جهان باشد.
می‌رسد مطلعی دگر که چه زر
در بلاد سخن روان باشد
هوش مصنوعی: زمانی خواهد رسید که در سرزمین سخن، طلا و riches جدیدی جاری خواهد بود.

حاشیه ها

1391/09/23 17:11
فاطمه

وزن: فاعلاتن مفاعلن فع لن
خفیف مسدس مخبون اصلم