گنجور

فی مدح الامام ابی محمد الحسن العسکری علیه السلام

باز کمندی فکند جمد مجعد
آهوی طبع مرا کرد مقید
سلسلۀ موی آن زلف مسلسل
سخت مرا بسته چون عهد مؤکد
داد شمیمی از آن موی معنبر
عظم رمیم مرا روح مجدد
پیک صبا آورد خرم و خندان
زان لب و دندان خبر، مرسل و مسند
قوت دل و جان از آن حقۀ یاقوت
لؤلؤ و مرجان از آن دُرّ منضد
سرّ حقیقت از آن پیر طریقت
آیۀ رحمت از آن رحمت بیحد
عین معارف لسان الله ناطق
الحسن بن علی بن محمد
عسکری آن شاه اقلیم ولایت
کش همه عالم بود جند مجند
بسملۀ مصحف عالم امکان
نقطۀ بائیۀ نسخۀ سرمد
فالق صبح ازل مطلع انوار
مشرق شمس ابد فیض مؤبد
خاک گذرگاه او طبع مجسم
بندۀ درگاه او عقل مجرد
طلعت زرین مهر شمع رواقش
شرفۀ ایوان او طاق زبرجد
کس نزند جز تو ای محرم لاهوت
در حرم کبریا تکیه بمسند
سجده کند مهر و مه چون بنشیند
یوسف حسن تو بر تخت ممهد
شاخۀ طوبی کجا آن قد زیبا
نخلۀ طور است و یا روح مجسد
زد بدلت آتشی زهر که در دهر
شعلۀ او تا ابد ماند مخلد
شاهد اصلی پس از شمع جمالت
شد به پس پردۀ غیبت ممتدّ
ناظم کون و مکان چون ز میان رفت
شمل حقیقت شد اینگونه مندد
ای چه خوش آن دم که در جلوه در آید
کوکب دری از آن برج مشید
تا که به دیدار آن طلعت میمون
تا که به اشراق آن طالع اسعد
سینۀ سینا شود عرصۀ گیتی
روشن و بینا شود دیدۀ ارمد

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلات مفتعلن فع (منسرح مثمن مطوی منحور)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: سید محمدرضا شهیم

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

باز کمندی فکند جمد مجعد
آهوی طبع مرا کرد مقید
هوش مصنوعی: کمند زیبایی بر اندام وجود من افکنده شد که باعث شده است همیشه در بند و قید آن گیر کنم.
سلسلۀ موی آن زلف مسلسل
سخت مرا بسته چون عهد مؤکد
هوش مصنوعی: موی آن زلف در هم پیچیده‌اش به شدت مرا در بند کرده، همچنان که یک پیمان محکم و غیرقابل شکستن.
داد شمیمی از آن موی معنبر
عظم رمیم مرا روح مجدد
هوش مصنوعی: بوی خوشی از آن موهای خوش‌بو به من رسیده است که روح تازه‌ای به من می‌بخشد.
پیک صبا آورد خرم و خندان
زان لب و دندان خبر، مرسل و مسند
هوش مصنوعی: نسیم صبحگاهی شادی و شادابی را از لب و دندان کسی به ما آورده و پیام آن را رسانده است.
قوت دل و جان از آن حقۀ یاقوت
لؤلؤ و مرجان از آن دُرّ منضد
هوش مصنوعی: نیروی زندگی و دل انسان از زیبایی‌ها و ارزش‌هایی که در طبیعت وجود دارد، به ویژه سنگ‌های قیمتی مانند یاقوت، لؤلؤ و مرجان ناشی می‌شود. این جواهرات گرانبها در واقع نمادی از چیزهای ارزشمند و شگفت‌انگیز زندگی هستند که به انسان انرژی و قوت می‌دهند.
سرّ حقیقت از آن پیر طریقت
آیۀ رحمت از آن رحمت بیحد
هوش مصنوعی: راز حقیقت در دست پیر راه است و آیه رحمت از آن رحمت بی‌پایان ناشی می‌شود.
عین معارف لسان الله ناطق
الحسن بن علی بن محمد
هوش مصنوعی: این متن به اهمیت و عظمت کلمات و آموزه‌های الهی اشاره دارد که توسط امام حسن علی بن محمد بیان شده‌اند. به نوعی، این جمله نشان‌دهنده‌ی روشنایی و حقیقت معارف دینی است که از این شخصیت بزرگوار ناشی می‌شود.
عسکری آن شاه اقلیم ولایت
کش همه عالم بود جند مجند
هوش مصنوعی: عسکری، آن پادشاه سرزمین سلطنت، همه جهانیان را تحت فرمان و تسلط خود داشت.
بسملۀ مصحف عالم امکان
نقطۀ بائیۀ نسخۀ سرمد
هوش مصنوعی: با ذکر نام خداوند، کتابی که نشان‌دهنده‌ی تمام امکانات و گستره‌ی دنیا است، نخستین نقطه‌ی از نسخه‌ی دائمی و بی‌پایان را رقم می‌زند.
فالق صبح ازل مطلع انوار
مشرق شمس ابد فیض مؤبد
هوش مصنوعی: آغاز کننده‌ی صبح، همان نخستین پرتوهای نور است که از شرق تابیده و همیشه درخشان است و فیضی همیشگی به همراه دارد.
خاک گذرگاه او طبع مجسم
بندۀ درگاه او عقل مجرد
هوش مصنوعی: خاکی که در مسیر او قرار دارد، نشانگر وجود و خصیصه‌های انسانی است که در خدمت و بندگی اوست و عقل و فکرش به شکل مجرد و خالص در دسترس اوست.
طلعت زرین مهر شمع رواقش
شرفۀ ایوان او طاق زبرجد
هوش مصنوعی: چهره‌ی درخشان خورشید مانند شمعی در رواقش، زینت‌بخش ایوان اوست که با طاقی از سنگ زبرجد تزیین شده است.
کس نزند جز تو ای محرم لاهوت
در حرم کبریا تکیه بمسند
هوش مصنوعی: هیچ‌کس جز تو نمی‌تواند در مکان مقدس و بزرگ الهی تکیه بزند و آرام بگیرد. تو تنها کسی هستی که شایستگی این را داری که در این حریم مقدس حضور داشته باشی.
سجده کند مهر و مه چون بنشیند
یوسف حسن تو بر تخت ممهد
هوش مصنوعی: هنگامی که یوسف زیبای تو بر تخت نشیند، خورشید و ماه نیز به خاطر زیبایی‌ات به سجده خواهند افتاد.
شاخۀ طوبی کجا آن قد زیبا
نخلۀ طور است و یا روح مجسد
هوش مصنوعی: درخت طوبی کجا، آن قد زیبا که درخت نخل در کوه طور دارد، یا آن روحی که در جسمی شکل گرفته است؟
زد بدلت آتشی زهر که در دهر
شعلۀ او تا ابد ماند مخلد
هوش مصنوعی: آتشی از دل تو زبانه کشید که شعله‌اش در عالم جاودان باقی خواهد ماند.
شاهد اصلی پس از شمع جمالت
شد به پس پردۀ غیبت ممتدّ
هوش مصنوعی: شاهد واقعی بعد از نور زیبایی‌ات، در پس پرده غیبت طولانی قرار گرفت.
ناظم کون و مکان چون ز میان رفت
شمل حقیقت شد اینگونه مندد
هوش مصنوعی: وقتی ناظم و نظم دهنده جهان و زمان از میان رفت، حقیقت به گونه‌ای دیگر نمایان شد.
ای چه خوش آن دم که در جلوه در آید
کوکب دری از آن برج مشید
هوش مصنوعی: چه خوش خواهد بود آن زمانی که ستاره درخشان به طور دلپذیری از برج خورشید نمایان شود.
تا که به دیدار آن طلعت میمون
تا که به اشراق آن طالع اسعد
هوش مصنوعی: تا زمانی که به ملاقات آن چهره خوشبخت برسم و به روشنایی آن سرنوشت خوش روی بیاورم.
سینۀ سینا شود عرصۀ گیتی
روشن و بینا شود دیدۀ ارمد
هوش مصنوعی: سینهٔ سینا، فضایی می‌شود که جهان در آن روشن و دیدگان روشن‌دل به آگاهی و بصیرت خواهند رسید.