گنجور

بخش ۴۶ - چاره گری آتبین

گذرگاه بگرفته بود آتبین
پر اندیشه گشت از سپهدار چین
چنین گفت با کوش و با لشکری
که ما را دگرگونه شد داوری
چو کشتی فروان شود ساخته
شود بیشه از مرد پرداخته
ز چین لشکر آید دگر بی گمان
ز ناگه سر آرند بر ما زمان
و دیگر که ما را خورش گشت تنگ
فزون زین نبینیم روی درنگ
هم امشب بباید شدن ناگهان
بدان سان که ماند پی ما نهان
جهان چو بپوشید شَعر سیاه
بُنه برنهادند ایران سپاه
بماندند با کوش و با آتبین
سواری دو صد از یلان گزین
به لشکرگه آتش برافروختند
چو شد بار دیگر همی ریختند
چو یک نیمه از شب گذر کرد، شاه
شتابان بشد بر پی آن سپاه
چو روز آمد و کوه در زر گرفت
زمین چادر زرد در سر گرفت
یکایک به نیواسب شد آگهی
که شد روی بیشه ز دشمن تهی
بخندید و گفت این سگالش مگر
چنان کرده باشد که بار دگر
شب تیره برداشت از پیش رود
به جای کمین، لشکر آرد فرود
بدان تا چو من بگذرانم سپاه
بیارند و بر ما بگیرند راه
تنی چند از آن سو فرستاد پس
بجستند بیشه، ندیدند کس
چو شد رفتن دشمن او را درست
گذر کرد بر رود، نیو از نخست
سپاه از پس او برآمد ز آب
گرفتند بر کینه جستن شتاب
همی تاخت با نامور سه هزار
گزیده سواران خنجر گزار
به نزدیک کوهی به دشمن رسید
طلایه چو از دور لشکر بدید
همی تاخت تا پیش شاه آتبین
که بیشه گرفت از سواران چین
چنین داد پاسخ که یزدان پاک
بر این رزم از ایشان برآرد هلاک

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گذرگاه بگرفته بود آتبین
پر اندیشه گشت از سپهدار چین
هوش مصنوعی: گذرگاهی به وسیله آتش تامین شده بود و به خاطر تدبیر سردار چین، وضعیت پیچیده‌ای به خود گرفته بود.
چنین گفت با کوش و با لشکری
که ما را دگرگونه شد داوری
هوش مصنوعی: او چنین گفت که با تلاش و نیرویی که داریم، قضاوت ما تغییر کرده است.
چو کشتی فروان شود ساخته
شود بیشه از مرد پرداخته
هوش مصنوعی: زمانی که کشتی در حال غرق شدن است، جنگل و درختان بر اثر تلاش و زحمت مردان فراهم می‌شود.
ز چین لشکر آید دگر بی گمان
ز ناگه سر آرند بر ما زمان
هوش مصنوعی: از میان لشکر، به یقین دیگران خواهند آمد و ناگهان زمان ما را با مشکلات مواجه خواهد کرد.
و دیگر که ما را خورش گشت تنگ
فزون زین نبینیم روی درنگ
هوش مصنوعی: در شرایطی که وضعیت زندگی برای ما سخت و دشوار شده، دیگر نمی‌توانیم به آرامش و راحتی فکر کنیم.
هم امشب بباید شدن ناگهان
بدان سان که ماند پی ما نهان
هوش مصنوعی: امشب باید ناگهان به گونه‌ای وارد شویم که کسی از وجود ما خبر دار نشود.
جهان چو بپوشید شَعر سیاه
بُنه برنهادند ایران سپاه
هوش مصنوعی: وقتی دنیا به رنگ غم و ناامیدی درآمد، ایران به میدان مبارزه آمد و خود را آماده دفاع کرد.
بماندند با کوش و با آتبین
سواری دو صد از یلان گزین
هوش مصنوعی: دوصد نفر از دلیران و جنگجویان با تلاش و سخت‌کوشی و با سوار شدن بر اسب‌ها، در میدان باقی ماندند.
به لشکرگه آتش برافروختند
چو شد بار دیگر همی ریختند
هوش مصنوعی: آتش را در میدان جنگ روشن کردند و وقتی دوباره سر و صدا آغاز شد، آتش افروخته شد.
چو یک نیمه از شب گذر کرد، شاه
شتابان بشد بر پی آن سپاه
هوش مصنوعی: وقتی نیمه‌شب گذشت، شاه به سرعت به دنبال آن سپاه رفت.
چو روز آمد و کوه در زر گرفت
زمین چادر زرد در سر گرفت
هوش مصنوعی: زمانی که روز فرا می‌رسد، کوه‌ها به رنگ طلا در می‌آیند و زمین همچون چادری زرد رنگ بر سر می‌گذارد.
یکایک به نیواسب شد آگهی
که شد روی بیشه ز دشمن تهی
هوش مصنوعی: به تدریج خبر رسید که دشمن از جنگل رفته و آنجا خالی شده است.
بخندید و گفت این سگالش مگر
چنان کرده باشد که بار دگر
هوش مصنوعی: با خنده گفت آیا این سگ را چه شده که باز هم این کار را کرده باشد؟
شب تیره برداشت از پیش رود
به جای کمین، لشکر آرد فرود
هوش مصنوعی: شب تاریک، لشکر از جلو حرکت کرد و به جایی رسید که در آن کمین کنندگان قرار داشتند.
بدان تا چو من بگذرانم سپاه
بیارند و بر ما بگیرند راه
هوش مصنوعی: بدان که وقتی من از میان این لشکر بگذرم، آنها خواهند آمد و راه ما را خواهند گرفت.
تنی چند از آن سو فرستاد پس
بجستند بیشه، ندیدند کس
هوش مصنوعی: چند نفر از آن طرف فرستاد، اما وقتی به جنگل رفتند، کسی را ندیدند.
چو شد رفتن دشمن او را درست
گذر کرد بر رود، نیو از نخست
هوش مصنوعی: زمانی که دشمن او رفت، او هم با کمال دقت و احتیاط از روی رود عبور کرد، بدون اینکه از ابتدا تردید کند.
سپاه از پس او برآمد ز آب
گرفتند بر کینه جستن شتاب
هوش مصنوعی: ارتش پس از او به راه افتاد و از آب ها گذشتند و با عجله به دنبال انتقام بودند.
همی تاخت با نامور سه هزار
گزیده سواران خنجر گزار
هوش مصنوعی: او با جمعیتی از سواران ماهر و مشهور به سرعت در حال حرکت است، که هر کدام از آن‌ها به مهارت شمشیرزنی مشهورند.
به نزدیک کوهی به دشمن رسید
طلایه چو از دور لشکر بدید
هوش مصنوعی: در نزدیکی کوه، پیشاهنگ ارتش به دشمن برخورد کرد و وقتی از دور لشکر را دید، متوجه شد.
همی تاخت تا پیش شاه آتبین
که بیشه گرفت از سواران چین
هوش مصنوعی: او به سرعت به سمت شاه آتبین می‌رفت، چرا که جنگلی را از سواران چین تصرف کرده بود.
چنین داد پاسخ که یزدان پاک
بر این رزم از ایشان برآرد هلاک
هوش مصنوعی: در پاسخ گفت که خداوند پاک، این نبرد را باعث نابودی آنها می‌کند.