گنجور

شمارهٔ ۷ - در مدح اعتضادالسَّلطنه

مقبول باد طاعتِ شَهزاده اعتضاد
عیدِ سعیدِ فطر بر او فرخجسته باد
چون از جوان بسنده بود طاعتِ خدای
هر طاعتی که کرد خدا را پسنده باد
واجب نمود سجدۀ حقّ را به خویشتن
زان رو به خلق سجدۀ او واجب اوفتاد
شاهان جبینِ عجز به درگاهِ او نهند
چون او جبینِ عجز به درگاهِ حقّ نهاد
بر حقّ مطیع بود که چونان مُطاع شد
شاگرد تا نباشی کی گردی اوستاد
ای شاه زاده‌ای که تُرا از ازل خدای
شرم و حیا و دانش بنهاد در نهاد
فرخنده زی به دَهر که چون جدّ و چون پدر
شاهی و شاه زاده و پاکی و پاکزاد
از کردۀ تو ایزد شاد است و شادمان
زانرو کند همیشه تُرا شادمان و شاد
چون هیچ گه برون نَبُود حق زیادِ تو
در هیچ گه نباشی حق را برون زیاد
از عدل و داد چون که وجودِ تو خلق شد
محکم شد از وجودِ تو بُنیانِ عدل و داد
آن جا که تو نشستی دولت همی نشست
آن جا که تو ستادی دولت همی ستاد
آن کس که بنگرد به جبینِ مبینِ تو
بیند همی عیان که تویی پادشه نژاد
در روز جنگ دشمنِ تو بر تو جان دهد
بنگر که تا چه پایم کریم آمدست شاد
تا نامِ سلطنت به جهان جاودانِ کنی
ایزد خدای نام تُرا جاودان کُناد

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: همراهان گنجور

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مقبول باد طاعتِ شَهزاده اعتضاد
عیدِ سعیدِ فطر بر او فرخجسته باد
هوش مصنوعی: به امید اینکه اطاعت و خدمت‌گزاری به شهزاده مورد پسند واقع شود و روز عید فطر برای او خوش‌یمن و مبارک باشد.
چون از جوان بسنده بود طاعتِ خدای
هر طاعتی که کرد خدا را پسنده باد
هوش مصنوعی: وقتی جوانی به انجام عبادت و نیکی‌ها پرداخته، امیدواریم هر کاری که برای خدا می‌کند، مورد قبول او قرار گیرد.
واجب نمود سجدۀ حقّ را به خویشتن
زان رو به خلق سجدۀ او واجب اوفتاد
هوش مصنوعی: خداوند به انسان‌ها فرمان داده است که به او سجده کنند و این امر بر ایشان ضروری است، زیرا سجده به خداوند ناشی از خضوع و بندگی در برابر اوست. بنابراین، سجده بر خلق نیز به نوعی ناشی از همین فرمان و احترام به مقام حق است و بر انسان‌ها واجب می‌شود.
شاهان جبینِ عجز به درگاهِ او نهند
چون او جبینِ عجز به درگاهِ حقّ نهاد
هوش مصنوعی: پادشاهان در برابر او سر تعظیم فرود می‌آورند، همان‌طور که او نیز در مقابل حق با حالت فروتنی و ناتوانی سرش را پایین می‌آورد.
بر حقّ مطیع بود که چونان مُطاع شد
شاگرد تا نباشی کی گردی اوستاد
هوش مصنوعی: کسی که تابع حق باشد، مانند کسی است که به مقام رفیع و آموزش دهنده دست یافته است. تا زمانی که خود را آماده نکنیم، به مقام استادی نخواهیم رسید.
ای شاه زاده‌ای که تُرا از ازل خدای
شرم و حیا و دانش بنهاد در نهاد
هوش مصنوعی: ای شاهزاده‌ای که خداوند از ابتدا ویژگی‌های شرم، حیا و دانش را در وجود تو قرار داده است.
فرخنده زی به دَهر که چون جدّ و چون پدر
شاهی و شاه زاده و پاکی و پاکزاد
هوش مصنوعی: کسی که در این دنیا خوشبخت و سعادتمند است، مانند پدربزرگ و پدرش که هر یک شاه و فرزند شاه بوده‌اند و نیکوکار و پاکدامن هستند.
از کردۀ تو ایزد شاد است و شادمان
زانرو کند همیشه تُرا شادمان و شاد
هوش مصنوعی: خدا از کارهایی که تو انجام می‌دهی خوشحال است و به همین دلیل همیشه تو را شاد و خوشبین می‌کند.
چون هیچ گه برون نَبُود حق زیادِ تو
در هیچ گه نباشی حق را برون زیاد
هوش مصنوعی: هنگامی که هیچ چیز از تو جدا نمی‌شود، در هیچ زمانی هم نمی‌توانی از حقیقت دور شوی.
از عدل و داد چون که وجودِ تو خلق شد
محکم شد از وجودِ تو بُنیانِ عدل و داد
هوش مصنوعی: با ظهور تو، عدالت و انصاف به وجود آمد و بر پایه وجود تو، بنیاد عدالت و انصاف محکم شد.
آن جا که تو نشستی دولت همی نشست
آن جا که تو ستادی دولت همی ستاد
هوش مصنوعی: هر جا که تو نشسته‌ای، خوشبختی و موفقیت آنجا حضور دارد و هر جا که تو ایستاده‌ای، خوشبختی و موفقیت نیز همانجا ایستاده است.
آن کس که بنگرد به جبینِ مبینِ تو
بیند همی عیان که تویی پادشه نژاد
هوش مصنوعی: هرکس به پیشانی روشن تو نگاه کند، به روشنی می‌بیند که تو پادشاه سرزمین‌ها هستی.
در روز جنگ دشمنِ تو بر تو جان دهد
بنگر که تا چه پایم کریم آمدست شاد
هوش مصنوعی: در روز جنگ، اگر دشمن تو جانش را فدای تو کند، مراقب باش که چه قدر نیکو و با سخاوت رفتار کرده‌ای.
تا نامِ سلطنت به جهان جاودانِ کنی
ایزد خدای نام تُرا جاودان کُناد
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی که نام سلطنتت در دنیا ماندگار بماند، خداوند نام تو را برای همیشه حفظ خواهد کرد.