حیدر شیرازی » دیوان مونس الارواح

<div class="part-title-block"  data-value="قصاید السبعه" id="cat-2615">
<a href="/heydar/munes/gh7">قصاید السبعه</a>
</div>
<div class="part-title-block"  data-value="غزلیات" id="cat-2616">
<a href="/heydar/munes/ghazal">غزلیات</a>
</div>
<div class="related-images-frame" id="cat-stats"><div class="century">
 آمار <a role="button" title="جمع شود / باز شود" class="cursor-pointer" onclick="switch_section('stats-section', 'stats-collapse-button')"><i class="notranslate info-buttons expand_circle_down" id="stats-collapse-button"></i></a>
</div>
<div id="stats-section">
<p>این آمار از میان ۱٬۰۶۱ بیت شعر موجود در گنجور از اشعار این بخش استخراج شده است.</p>
<div class="notice">
<p>توجه فرمایید که این آمار به دلایلی از قبیل وجود چند نسخه از آثار شعرا در سایت (مثل آثار خیام) و همینطور یک بیت محسوب شدن مصرع‌های بند قالبهای ترکیبی مثل مخمس‌ها تقریبی و حدودی است و افزونگی دارد.</p>
<p>آمار همهٔ شعرهای گنجور را <a href="/vazn">اینجا</a> ببینید.</p>
<p>وزن‌یابی دستی در بیشتر موارد با ملاحظهٔ تنها یک مصرع از شعر صورت گرفته و امکان وجود اشکال در آن (مخصوصاً اشتباه در تشخیص وزنهای قابل تبدیل از قبیل وزن مثنوی مولوی به جای وزن عروضی سریع مطوی مکشوف) وجود دارد. وزن‌یابی ماشینی نیز که جدیداً با استفاده از امکانات <a href="http://www.sorud.info/">تارنمای سرود</a> اضافه شده بعضاً خطا دارد. برخی از بخشها شامل اشعاری با بیش از یک وزن هستند که در این صورت عمدتاً وزن ابیات آغازین و برای بعضی منظومه‌ها وزن غالب منظومه به عنوان وزن آن بخش منظور شده است.</p>
</div>
<table>
<tr class="h">
<td class="c1">ردیف</td>
<td class="c2">وزن</td>
<td class="c3">تعداد ابیات</td>
<td class="c4">درصد از کل</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۱</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D8%B1%D9%85%D9%84%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%29&amp;a=131&amp;c=2614">فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)</a></td>
<td class="c3">۳۱۷</td>
<td class="c4">۲۹٫۸۸</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۲</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D9%85%D8%AC%D8%AA%D8%AB%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D9%85%D8%AE%D8%A8%D9%88%D9%86%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%29&amp;a=131&amp;c=2614">مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)</a></td>
<td class="c3">۲۴۴</td>
<td class="c4">۲۳٫۰۰</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۳</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D8%B1%D9%85%D9%84%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D9%85%D8%AE%D8%A8%D9%88%D9%86%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%29&amp;a=131&amp;c=2614">فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)</a></td>
<td class="c3">۱۹۵</td>
<td class="c4">۱۸٫۳۸</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۴</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%20%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%28%D9%87%D8%B2%D8%AC%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D8%A7%D8%AE%D8%B1%D8%A8%20%D9%85%DA%A9%D9%81%D9%88%D9%81%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%29&amp;a=131&amp;c=2614">مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)</a></td>
<td class="c3">۱۰۶</td>
<td class="c4">۹٫۹۹</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۵</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D9%85%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D8%B9%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D8%A7%D8%AE%D8%B1%D8%A8%20%D9%85%DA%A9%D9%81%D9%88%D9%81%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%29&amp;a=131&amp;c=2614">مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)</a></td>
<td class="c3">۶۵</td>
<td class="c4">۶٫۱۳</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۶</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D8%B1%D8%AC%D8%B2%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85%29&amp;a=131&amp;c=2614">مستفعلن مستفعلن مستفعلن مستفعلن (رجز مثمن سالم)</a></td>
<td class="c3">۳۴</td>
<td class="c4">۳٫۲۰</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۷</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%28%D9%87%D8%B2%D8%AC%20%D9%85%D8%B3%D8%AF%D8%B3%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%20%DB%8C%D8%A7%20%D9%88%D8%B2%D9%86%20%D8%AF%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AA%DB%8C%29&amp;a=131&amp;c=2614">مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)</a></td>
<td class="c3">۲۶</td>
<td class="c4">۲٫۴۵</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۸</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%28%D9%87%D8%B2%D8%AC%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85%29&amp;a=131&amp;c=2614">مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)</a></td>
<td class="c3">۱۹</td>
<td class="c4">۱٫۷۹</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۹</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%28%D9%85%D8%B6%D8%A7%D8%B1%D8%B9%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D8%A7%D8%AE%D8%B1%D8%A8%29&amp;a=131&amp;c=2614">مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)</a></td>
<td class="c3">۱۷</td>
<td class="c4">۱٫۶۰</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۱۰</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%20%28%D9%85%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A8%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%20%DB%8C%D8%A7%20%D9%88%D8%B2%D9%86%20%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%29&amp;a=131&amp;c=2614">فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)</a></td>
<td class="c3">۱۱</td>
<td class="c4">۱٫۰۴</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۱۱</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%81%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D8%AE%D9%81%DB%8C%D9%81%20%D9%85%D8%B3%D8%AF%D8%B3%20%D9%85%D8%AE%D8%A8%D9%88%D9%86%29&amp;a=131&amp;c=2614">فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)</a></td>
<td class="c3">۸</td>
<td class="c4">۰٫۷۵</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۱۲</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D8%B1%D9%85%D9%84%20%D9%85%D8%B3%D8%AF%D8%B3%20%D9%85%D8%AD%D8%B0%D9%88%D9%81%20%DB%8C%D8%A7%20%D9%88%D8%B2%D9%86%20%D9%85%D8%AB%D9%86%D9%88%DB%8C%29&amp;a=131&amp;c=2614">فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)</a></td>
<td class="c3">۷</td>
<td class="c4">۰٫۶۶</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۱۳</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%B9%D9%88%D9%84%20%D9%85%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%D9%86%20%28%D9%87%D8%B2%D8%AC%20%D9%85%D8%AB%D9%85%D9%86%20%D8%A7%D8%AE%D8%B1%D8%A8%29&amp;a=131&amp;c=2614">مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)</a></td>
<td class="c3">۷</td>
<td class="c4">۰٫۶۶</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۱۴</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?v=%D9%85%D9%81%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%85%D9%81%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%86%20%D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%84%D9%86%20%28%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D8%B9%20%D9%85%D8%B7%D9%88%DB%8C%20%D9%85%DA%A9%D8%B4%D9%88%D9%81%29&amp;a=131&amp;c=2614">مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)</a></td>
<td class="c3">۵</td>
<td class="c4">۰٫۴۷</td>
</tr>
</table>
<p>آمار ابیات برچسب‌گذاری شدهٔ این بخش با قالب شعری در گنجور به شرح زیر است:</p>
<table>
<tr class="h">
<td class="c1">ردیف</td>
<td class="c2">قالب شعری</td>
<td class="c3">تعداد ابیات</td>
<td class="c4">درصد از کل</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۱</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?f=1&amp;a=131&amp;c=2614">غزل</a></td>
<td class="c3">۷۵۳</td>
<td class="c4">۷۰٫۹۷</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۲</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?f=2&amp;a=131&amp;c=2614">قصیده</a></td>
<td class="c3">۲۶۸</td>
<td class="c4">۲۵٫۲۶</td>
</tr>
<tr class="e">
<td class="c1">۳</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?f=8&amp;a=131&amp;c=2614">ترکیب بند</a></td>
<td class="c3">۲۹</td>
<td class="c4">۲٫۷۳</td>
</tr>
<tr>
<td class="c1">۴</td>
<td class="c2"><a href="/simi/?f=3&amp;a=131&amp;c=2614">مثنوی</a></td>
<td class="c3">۱۱</td>
<td class="c4">۱٫۰۴</td>
</tr>
</table>
</div>
</div>


حیدر بقال شیرازی شاعر گمنامی است که در قرن هشتم هجری در شیراز و یزد می زیسته و گویا شرح احوال او در تواریخ و تذکره های موجود نیامده است.
وی مدیحه گوی نصرت الدین یحیی (مقتول ۷۹۵)، حاکم یزد، و سلطان حسین شیرازی (وفات : ۷۸۵) بوده، در حضرت شیخ ابو اسحاق شیرازی (وفات: ???) بار می یافته، سلطان ابوسعید بهادر (وفات:؟؟؟) را مرثیت گفته، و ظاهراً مذهب تشیع داشته است.
از شعر حیدر، به جز غزلی که در جنگ اسکندر میرزا (مورخ ۸۱۴-۸۱۳) آمده، مجموعه‌ای به نام «مونس الارواح» بر جای مانده که از آن به عنوان دیوان حیدر شیرازی نیز یاد شده است.
از حجم اندک مونس الارواح و ترتیب ویژه ای که در آن به کار رفته چنین بر می آید که سراینده این مجموعه را که عمدتا اشعار عاشقانه اوست و آن را «کتاب عشق» خوانده، به منظوری خاص – گویا به خواهش معشوق – فراهم کرده و خود در این خصوص آورده است:
«چو در کنار فلک گوی زر روان گردید- در آمد از درم آن ماه مهربان چو صباح»
«چه گفت؟ گفت که حیدر کتاب عشق بساز! - کز آن کتاب بود کار بسته را مفتاح»
«بگفتمش که کتاب مرا چه نام نهی؟ - بگفت نام کتاب تو مونس الارواح»
دیوان مونس‌الارواح وی از روی نسخهٔ آماده شده به همت مرکز تحقیقات رایانه‌ای حوزه علمیه اصفهان در گنجور در دسترس قرار گرفته است.

<p>حیدر بقال شیرازی شاعر گمنامی است که در قرن هشتم هجری در شیراز و یزد می زیسته و گویا شرح احوال او در تواریخ و تذکره های موجود نیامده است.</p>
<p>وی مدیحه گوی نصرت الدین یحیی (مقتول ۷۹۵)، حاکم یزد، و سلطان حسین شیرازی (وفات : ۷۸۵) بوده، در حضرت شیخ ابو اسحاق شیرازی (وفات: ???) بار می یافته، سلطان ابوسعید بهادر (وفات:؟؟؟) را مرثیت گفته، و ظاهراً مذهب تشیع داشته است.</p>
<p>از شعر حیدر، به جز غزلی که در جنگ اسکندر میرزا (مورخ ۸۱۴-۸۱۳) آمده، مجموعه&zwnj;ای به نام &laquo;مونس الارواح&raquo; بر جای مانده که از آن به عنوان دیوان حیدر شیرازی نیز یاد شده است.</p>
<p>از حجم اندک مونس الارواح و ترتیب ویژه ای که در آن به کار رفته چنین بر می آید که سراینده این مجموعه را که عمدتا اشعار عاشقانه اوست و آن را &laquo;کتاب عشق&raquo; خوانده، به منظوری خاص &ndash; گویا به خواهش معشوق &ndash; فراهم کرده و خود در این خصوص دیوان مونس&zwnj;الارواح وی از روی <a href="../heydar/munes/gh7/sh1#bn9">آورده است</a>:</p>
<div class="b">
<div class="m1">
<p>چو در کنار فلک گوی زر روان گردید</p>
</div>
<div class="m2">
<p>درآمد از درم آن ماه مهربان چو صباح</p>
</div>
</div>
<div class="b">
<div class="m1">
<p>چه گفت؟ گفت که حیدر کتاب عشق بساز</p>
</div>
<div class="m2">
<p>کز آن کتاب بود کار بسته را مفتاح</p>
</div>
</div>
<div class="b">
<div class="m1">
<p>بگفتمش که کتاب مرا چه نام نهی</p>
</div>
<div class="m2">
<p>بگفت نام کتاب تو: مونس الارواح</p>
</div>
</div>
<p>دیوان مونس&zwnj;الارواح وی از روی <a href="https://chekameh.net/poet/107">نسخهٔ آماده شده به همت مرکز تحقیقات رایانه&zwnj;ای حوزه علمیه اصفهان</a> در گنجور در دسترس قرار گرفته است.</p>