خاوران نامه اثر حماسی ابن حسام خوسفی  که یک حماسه دینی محسوب می شود در باره جنگ ها و شرح پهلوانی های حضرت‌علی (ع)  است شاعر سال به پایان رسیدن اثر خود ۸۳۰ق نیز اشاره کرده است ، این مجموعه چه از لحاظ قالب و نوع ادبی آن و چه از نظر مضمون و محتوا و گزینش کلمات و ترکیبات و وصف صحنه های حماسی و داستانی، از حکیم توس متاثر شده و تقلید نموده، بحثی نیست; ولی آنچه کار ابن حسام را، به ویژه، از نظر نقد ادبی قابل توجه و شایسته تحسین میکند توصیف مناظر طبیعی و به ویژه مجالس بزم است. از این حیث شاعر، استادی و ذوق سلیم خود و نیز خلف راستین بودنش را به حکیم توس به اثبات میرساند در باب شخصیتهای خاوران نامه هم، همانند داستانهای آن، باید گفت که برخی همچون مالک اشتر، ابوالمحجن، معدی کرب و عمرو بن امیه، واقعیت تاریخی دارند ولی پاره ای دیگر از شخصیتهای داستانی همچون عملاق، قرطاس، عبدوی و نیز مکانهایی همچون حصن ضمان و حصن ظفر و شهر زرین صرفا ساخته ذهن شاعر است و تنها باید از دید حماسی بدانها نگریست. ابن حسام به یک تعبیر شاعر آفاقی است اگر به اشعار او به ویژه در توصیف آسمان ، صورت های فلکی ، طلوع و غروب خورشید و ماه دقت شود استادی و مهارت او را در سخن پروری و صحنه سازی و به کارگیری دقایق کلام در می یابیم ، یا اگر به مناجات های او در اثنای داستان ها نگاهی بیفکنیم مرتبه بلند شاعری و مقام رفیع سخنوری او را روشن تر خواهیم یافت. خرد ورزی همان گونه که در شاهنامه فردوسی برجسته است در این اثر شاگرد خلف فردوسی نیز نمایان است و شاعر بارها همنوعانش را به خردورزی و حکمت اندوزی دعوت کرده است. برگرفته از مقدمه کتاب تازیان نامه پارسی حمید الله مرادی تحمیدیهٔ این کتاب به همت آقای مصطفی علیزاده در گنجور در دسترس قرار گرفته است.