گنجور

بخش ۱ - لک الحمد یا ذالعلا والکرم

لک الحمد یا ذالعلا والکرم
لک الشکر یا ذالعطا والنعم
به امر تو بر پا بود نه فلک
ثنا درفلک از تو گوید ملک
ز خاک وز آب وز باد وزنار
که هستند اضداد هم این چهار
چه خوش نقشها آشکارا کنی
عیان لعل از سنگ خارا کنی
دهی در دل سنگ جا شیشه را
به دلها دهی راه اندیشه را
کنی مشک درناف آهو ز خون
ز بحر عنبر اشهب آری برون
رطب اری از نخل واز نحل عسل
عجب بی مثالی عجب بی بدل
شکر آوری از نی و می زتاک
به دست تو بشاد حیات وهلاک
به گوهر دهی پرورش در صدف
یکی را دهی غم یکی را شعف
«ز یک قطره آب منی پروری
بتی گلرخ وبدهیش دلبری»
نشدهیچکس آگه از ذات تو
توشاهی ولیکن همه مات تو

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

لک الحمد یا ذالعلا والکرم
لک الشکر یا ذالعطا والنعم
هوش مصنوعی: ای پروردگار بزرگ و با کرامت، ستایش خاص توست. ای بخشنده و نعمت‌دهنده، شکر و سپاس تنها برای توست.
به امر تو بر پا بود نه فلک
ثنا درفلک از تو گوید ملک
هوش مصنوعی: به خاطر خواسته تو بود که آسمان برپا شد، نه بخاطر ستایش فلک. در آسمان، ملک از تو سخن می‌گوید.
ز خاک وز آب وز باد وزنار
که هستند اضداد هم این چهار
هوش مصنوعی: از خاک و آب و باد و آتش، چهار عنصر اصلی عالم، به وجود آمده‌اند و هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. این عناصر به نوعی در تضاد با یکدیگر نیز هستند.
چه خوش نقشها آشکارا کنی
عیان لعل از سنگ خارا کنی
هوش مصنوعی: چه خوش می‌توانی زیبا جلوه دادن را، به گونه‌ای که سنگ سخت را به شکل یاقوت نشان دهی.
دهی در دل سنگ جا شیشه را
به دلها دهی راه اندیشه را
هوش مصنوعی: در جایی که دل سنگی وجود دارد، احساسات لطیف و شکننده چون شیشه جای خود را باز می‌کنند و به دل‌ها فرصتی برای تفکر و اندیشه می‌دهند.
کنی مشک درناف آهو ز خون
ز بحر عنبر اشهب آری برون
هوش مصنوعی: آنگونه که در این بیت بیان شده، تشبیه زیبا و دلنشینی از دلایل زیبایی و سهولت دسترسی به چیزهای گرانبها و نادر وجود دارد. این تصویر به نوعی از قیمتی بودن و ارزشمندی چیزهایی اشاره دارد که به دست آوردن آن‌ها نیاز به تلاش و مهارت دارد. در اینجا در مورد جزئیات و عناصر خاصی از طبیعت صحبت می‌شود که به زیبایی و جاذبه ویژه‌ای اشاره دارند.
رطب اری از نخل واز نحل عسل
عجب بی مثالی عجب بی بدل
هوش مصنوعی: خرما را از نخل می‌چینند و عسل را از زنبورها استخراج می‌کنند. این محصولات، شگفت‌انگیز و بی‌نظیر هستند.
شکر آوری از نی و می زتاک
به دست تو بشاد حیات وهلاک
هوش مصنوعی: شکر آوردن از نی و شراب به دست تو شادی و غم را به همراه دارد.
به گوهر دهی پرورش در صدف
یکی را دهی غم یکی را شعف
هوش مصنوعی: اگر به کسی جواهراتی بدهی، یکی از آن‌ها می‌تواند باعث غم و دیگری شادی او شود، مانند اینکه در یک صدف یک مروارید را پرورش می‌دهی؛ هر کدام از آنها می‌توانند اثرات متفاوتی بر زندگی افراد بگذارند.
«ز یک قطره آب منی پروری
بتی گلرخ وبدهیش دلبری»
هوش مصنوعی: از یک قطره آب، تو بتی زیبا و دلربا به وجود آورده‌ای، پس آن را به من بده تا از زیبایی‌اش بهره‌مند شوم.
نشدهیچکس آگه از ذات تو
توشاهی ولیکن همه مات تو
هوش مصنوعی: هیچ‌کس از حقیقت وجود تو آگاه نیست. تو شاهی، اما همه در برابر تو حیران و مبهوت‌اند.