گنجور

اینک منظومهٔ سی ‌روزهٔ آذ‌ر پاد مارسپندان

بود ماه سی روزتا بنگری
به هر روز کاری بجای آوری
سزد گر به «‌هرمزد» باشی خُرم
خوری می به آیین جمشید جم
به «‌بهمن‌» کنی جامه‌ها نوبرشت
پرستش کنی روز «‌اردی‌بهشت‌»
به «‌شهریور» اندر شوی شادخوار
کنی در «‌سپندارمذ» کشت کار
به «‌خورداد» جوی نوین کن روان
به «‌مرداد» بیخ نو اندر نشان
به «‌دی‌بآذر» اندر سر و تن بشوی
بپیرای ناخن‌، بیارای موی
به «‌آذر» مپز نان که دارد گناه
بدین روز نیکست رفتن به راه
به «‌آبان‌» بپرهیز از آب ای جوان
میالای و مازار آب روان
به «‌خور روز» کودک به استاد ده
که گردد دبیری خردمند و به
بخور باده با دوستان‌، روز «‌ماه‌»
ز ماه خدای آمد کار خواه
بفرمای برکودکان روز «‌تیر»
نبرد و سواری و پرتاب تیر
به « گوش‌» اندرون گاوساله به مرز
ببند و بیاموز برگاو، ورز
بپیرای ناخن چو شد «‌دی‌بمهر»
سر و تن بشوی و بیارای چهر
جدا کن ز شاخ رز انگوررا
بچرخشت افکن می سور را
اگر مستمندی زکس «‌مهر» روز
شو اندر بر مهر گیتی‌ فروز
فشان اشک و زو دادخواهی نمای
که داد تو گیرد ز دشمن خدای
به‌روز «‌سروش‌»‌ازخجسته سروش
روان را و تن را توان خواه و توش
از او خواه آزادی کام خویش
وزو جوی آیفت فرجام خویش
به «‌رشن‌» اندرون کار سنگین بنه
روان را ز یاد خدا توشه ده
مخور هیچ سوگند در «‌فرودین‌»
که زشتست ویژه به روزی چنین
ستای اندربن روز فروهر را
که فرورد از او یافت این بهر را
نیایش کن امروز بر فروهر
که پاکان شوند از تو خشنودتر
پی خانه افکن به «‌بهرام‌» روز
سوی رزم شو گر تویی رزم‌توز
که پیروز بازآیی از کارزار
همت کاخ و ایوان بود پایدار
زن ار برد خواهی‌، ببر روز «‌رام‌»
که‌ رامش‌ خوشست‌ اندرین‌ روز و کام
وگر باشدت کار با داوران
درین روز رو تا شوی کامران
سزد روز «‌باد» ار درنگی شوی
نپیوندی امروز کار از نوی
چو روز نیایش بود «‌دی‌بدین‌»
سر وتن بشو، ناخن و مو بچین
زن نو ببر جامهٔ نو بپوش
دل از یاد یزدان پر و لب خموش
بود روز «دین‌» مرگ خرفستران
بکش هرچه خرفسترست اندر آن
که خرفستران یار اهریمن‌اند
دد و دام و با مردمان دشمن‌اند
به بازار شو روز «‌ارد» ای پسر
نوا نو بخر چیز و با خانه بر
در «‌اشتاد» روز اسب و گاو و ستور
به گشن افگنی مایه گیرند و زور
ره دورگیر «‌آسمان‌» روز، پیش
که بازآیی آسان سوی خان خویش
گرت خوردن دارو افتد بسر
به «‌زمیاد» روز ایچ دارو مخور
زن تازه در «‌ماراسفند» گیر
که فرزند نیک آید و تیزویر
درین روز جامه بیفزای بر
بدوز و بپوش و بیارای بر
«‌انیران‌» بود نیک زن خواستن
همان ناخن و موی پیراستن
زنی کاندربن روز گیری به ‌بر
شود کودکش در جهان نامور

انوشه روان باد آذرپاد مارسپندان‌، که این اندرز کرد و نیز این فرمان داد.

انوشه روان باد آن مرد راد
که این گفت‌ها گفت و این پند داد

پایان

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: پروژهٔ بازبینی OCR

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بود ماه سی روزتا بنگری
به هر روز کاری بجای آوری
هوش مصنوعی: هر ماه سی روز دارد، پس هر روز فرصتی است تا کار جدیدی انجام دهی و بهره‌ای از آن ببری.
سزد گر به «‌هرمزد» باشی خُرم
خوری می به آیین جمشید جم
هوش مصنوعی: اگر به «هرمزد» (مفاهیم مثبت و نیک) متعهد باشی، درست است که به شیوه‌ی جمشید جم، خوش بگذرانی و نوشیدنی بنوشی.
به «‌بهمن‌» کنی جامه‌ها نوبرشت
پرستش کنی روز «‌اردی‌بهشت‌»
هوش مصنوعی: در روز «اردی‌بهشت»، به «بهمن» لباس‌های تازه بپوشان و او را مورد پرستش قرار بده.
به «‌شهریور» اندر شوی شادخوار
کنی در «‌سپندارمذ» کشت کار
هوش مصنوعی: در ماه شهریور شادی می‌کنی و در ماه سپندارمذ به کار زراعت مشغول می‌شوی.
به «‌خورداد» جوی نوین کن روان
به «‌مرداد» بیخ نو اندر نشان
هوش مصنوعی: در روزهای «خورداد» روح خود را تازه کن و در «مرداد» حقیقت جدیدی را نمایان ساز.
به «‌دی‌بآذر» اندر سر و تن بشوی
بپیرای ناخن‌، بیارای موی
هوش مصنوعی: در روز دی‌ماه، بدن و موی خود را تمیز کن و ناخن‌هایت را مرتب و زیبا کن.
به «‌آذر» مپز نان که دارد گناه
بدین روز نیکست رفتن به راه
هوش مصنوعی: به آذر نان نده، چون روز خوبش به خاطر گناهش خراب شده است. برای او رفتن در مسیر نیکو معنی ندارد.
به «‌آبان‌» بپرهیز از آب ای جوان
میالای و مازار آب روان
هوش مصنوعی: ای جوان، در مهرماه از آب دوری کن و به آن نزدیک نشو، زیرا آب روان می‌تواند خطرناک باشد.
به «‌خور روز» کودک به استاد ده
که گردد دبیری خردمند و به
هوش مصنوعی: بچه‌ها را به خورشید روشنایی بخشید و به استاد آموزش دهید تا آن‌ها به دانشمندان عاقل تبدیل شوند.
بخور باده با دوستان‌، روز «‌ماه‌»
ز ماه خدای آمد کار خواه
هوش مصنوعی: با دوستانت هم‌نوشی کن و از زندگی لذت ببر، زیرا روزهایی که به یاد ماندنی هستند، به زودی می‌گذرند.
بفرمای برکودکان روز «‌تیر»
نبرد و سواری و پرتاب تیر
هوش مصنوعی: در روز تیر، به بچه‌ها فرمان بدهید که آماده نبرد، سوارکاری و پرتاب تیر شوند.
به « گوش‌» اندرون گاوساله به مرز
ببند و بیاموز برگاو، ورز
هوش مصنوعی: گوش‌های گاوساله را پر کن و به او یاد بده تا بر روی گاو تمرین کند.
بپیرای ناخن چو شد «‌دی‌بمهر»
سر و تن بشوی و بیارای چهر
هوش مصنوعی: ناخن‌هایت را زیبا کن و هنگامی که روز دی بمهر فرارسید، بدنت را بشوی و چهره‌ات را تزئین کن.
جدا کن ز شاخ رز انگوررا
بچرخشت افکن می سور را
هوش مصنوعی: انگور را از شاخه گل جدا کن و می سرخ را بچرخان.
اگر مستمندی زکس «‌مهر» روز
شو اندر بر مهر گیتی‌ فروز
هوش مصنوعی: هرگاه کسی به عشق و محبت از دیگران نیازمند باشد، روز خود را با نور عشق و محبت به جهانیان روشن کند.
فشان اشک و زو دادخواهی نمای
که داد تو گیرد ز دشمن خدای
هوش مصنوعی: اشک‌های خود را بریز و از خدا کمک بخواه، زیرا او از دشمنان تو دفاع خواهد کرد.
به‌روز «‌سروش‌»‌ازخجسته سروش
روان را و تن را توان خواه و توش
هوش مصنوعی: در روز خوش‌خبر، از روح سروش (پیام‌رسان) خواهان توان و قدرت برای روح و جسم خود باش.
از او خواه آزادی کام خویش
وزو جوی آیفت فرجام خویش
هوش مصنوعی: از او بخواه که آزادی و خواسته‌هایت را به تو بدهد و از او طلب کن که به سرانجام و آینده‌ات کمک کند.
به «‌رشن‌» اندرون کار سنگین بنه
روان را ز یاد خدا توشه ده
هوش مصنوعی: در دل «رشن» کار سختی انجام بده و روانت را از یاد خدا غافل نکن.
مخور هیچ سوگند در «‌فرودین‌»
که زشتست ویژه به روزی چنین
هوش مصنوعی: به هیچ وجه در روز فرودین سوگند نخور، زیرا این کار در این روز مخصوصاً زشت و ناپسند است.
ستای اندربن روز فروهر را
که فرورد از او یافت این بهر را
هوش مصنوعی: ستایش کن برای روزی که روح و جان انسان از آن به وجود آمده است، زیرا هرچه داریم از برکت و نور آن روز است.
نیایش کن امروز بر فروهر
که پاکان شوند از تو خشنودتر
هوش مصنوعی: امروز برای روح‌های پاک دعا کن، زیرا که پاکان از تو خوشنودتر خواهند شد.
پی خانه افکن به «‌بهرام‌» روز
سوی رزم شو گر تویی رزم‌توز
هوش مصنوعی: اگر تو قهرمان جنگی هستی، روزی به میدانی برو که جنگ برقرار است و با قدرت به میدان درآم.
که پیروز بازآیی از کارزار
همت کاخ و ایوان بود پایدار
هوش مصنوعی: آنکه با تلاش و اراده، از میدان نبرد باز می‌گردد، در حقیقت در دست‌یابی به موفقیت و جایگاه‌های برجسته استوار و پابرجاست.
زن ار برد خواهی‌، ببر روز «‌رام‌»
که‌ رامش‌ خوشست‌ اندرین‌ روز و کام
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی همسر بگیری، روز «رام» را انتخاب کن، زیرا در این روز آرامش و خوشی در زندگی مشترک بیشتر است.
وگر باشدت کار با داوران
درین روز رو تا شوی کامران
هوش مصنوعی: اگر کار تو با دادگاه‌ها و قاضی‌ها در این روز خوب پیش برود، به موفقیت دست خواهی یافت.
سزد روز «‌باد» ار درنگی شوی
نپیوندی امروز کار از نوی
هوش مصنوعی: اگر امروز به خاطر وقفه‌ای که ایجاد می‌شود، کارهای تازه‌ای انجام نشود، در روز باد نیز هیچ ایرادی ندارد و این تأخیر طبیعی است.
چو روز نیایش بود «‌دی‌بدین‌»
سر وتن بشو، ناخن و مو بچین
هوش مصنوعی: زمانی که روز نیایش فرا می‌رسد، باید بدن خود را شسته و ناخن و موهای اضافی را کوتاه کنی.
زن نو ببر جامهٔ نو بپوش
دل از یاد یزدان پر و لب خموش
هوش مصنوعی: زن جدید را با لباس نو بیارایید، دل را از یاد خدا آزاد کنید و زبان را خاموش نگه دارید.
بود روز «دین‌» مرگ خرفستران
بکش هرچه خرفسترست اندر آن
هوش مصنوعی: در روز دین، زمان مرگ احمق‌ها فرامی‌رسد، پس هر احمق را که در آن هست، حذف کن.
که خرفستران یار اهریمن‌اند
دد و دام و با مردمان دشمن‌اند
هوش مصنوعی: افرادی که دیوانه‌وار رفتار می‌کنند، دوستان شیطان‌اند و با حیوانات و انسان‌ها دشمن هستند.
به بازار شو روز «‌ارد» ای پسر
نوا نو بخر چیز و با خانه بر
هوش مصنوعی: به بازار برو و روز «ارد» چیزهای تازه و نو بخر و آن‌ها را به خانه بیاور.
در «‌اشتاد» روز اسب و گاو و ستور
به گشن افگنی مایه گیرند و زور
هوش مصنوعی: در روز هشتم، برای تأمین خوراک و قدرت، از اسب و گاو و دیگر حیوانات استفاده می‌شود.
ره دورگیر «‌آسمان‌» روز، پیش
که بازآیی آسان سوی خان خویش
هوش مصنوعی: راه دوری که به آسمان می‌رود، وقتی روز فرا می‌رسد، به سادگی می‌توانی به خانه خود برگردی.
گرت خوردن دارو افتد بسر
به «‌زمیاد» روز ایچ دارو مخور
هوش مصنوعی: اگر روزی دارویی بر تو واجب شد که بخوری، به جای آن از «زمیاد» (کلامی از زرتشتیان) بهره ببر و از خوردن هر داروی دیگری پرهیز کن.
زن تازه در «‌ماراسفند» گیر
که فرزند نیک آید و تیزویر
هوش مصنوعی: زن جوانی را انتخاب کن که در زمان خاصی از سال به دنیا آمده باشد تا فرزندی خوب و باهوش داشته باشی.
درین روز جامه بیفزای بر
بدوز و بپوش و بیارای بر
هوش مصنوعی: این روزها لباس خود را زیباتر کن، بدوز و بپوش و به خود بیارای.
«‌انیران‌» بود نیک زن خواستن
همان ناخن و موی پیراستن
هوش مصنوعی: به نظر می‌رسد که فردی نیکوکار به دنبال همسری مناسب است، همان‌طور که کسی که به زیبایی خود اهمیت می‌دهد، ناخن‌ها و موهایش را مرتب می‌کند.
زنی کاندربن روز گیری به ‌بر
شود کودکش در جهان نامور
هوش مصنوعی: زن در روزی که بختش خوب است، فرزندی به دنیا می‌آورد که در جهان مشهور و معروف خواهد شد.
انوشه روان باد آذرپاد مارسپندان‌، که این اندرز کرد و نیز این فرمان داد.
هوش مصنوعی: آذرپاد مارسپندان را به یاد نیکو و ارجمند باد، که او این نصیحت را کرد و همچنین این دستور را صادر نمود.
انوشه روان باد آن مرد راد
که این گفت‌ها گفت و این پند داد
هوش مصنوعی: روح نیک آن مرد بزرگ زنده باد که این سخنان را گفت و این نصیحت را کرد.