گنجور

بخش ۴۹ - لشکر کشیدن قیصر و خسرو به جانب سپاهان

چو خود بر لوح زنگاری قلم زد
سپر بود و زتیغ خود علم زد
درآمد پیک پیش شاه حالی
بداد آن نامه را در جای خالی
چو شاه آن نامه را برخواند یکسر
دلش آشفته گشت از شاه قیصر
شه عالی صفت را بی خرد خواند
بخواری پیک را از پیش خود راند
بزودی ره برید آن پیک خوش رو
درآمد همچو بادی پیش خسرو
ز بیدادی آن شاهش خبر کرد
شه از خشمش جهانی را حشر کرد
نه چندان خلق گرد آورد قیصر
که چندان خلق، باشد روز محشر
همه صحرا و دشت از مردپرگشت
نیافت از خلق سوزن جای در دشت
ز ریگ و برگ، لشکر را عدد بیش
ز هر سوییش هر ساعت مدد بیش
ز چرخ ار سوزن عیسی فتادی
ندانم تا زمینش راه دادی

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: کتابخانه تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چو خود بر لوح زنگاری قلم زد
سپر بود و زتیغ خود علم زد
هوش مصنوعی: وقتی خود بر روی لوح کهنه و کثیف نوشت، سپر می‌شد و از شمشیر خود علم برافراشت.
درآمد پیک پیش شاه حالی
بداد آن نامه را در جای خالی
هوش مصنوعی: پیام‌آور به حضور پادشاه رسید و مقداری از حال و احوال را گزارش داد و نامه‌ای را در جای مخصوص خود قرار داد.
چو شاه آن نامه را برخواند یکسر
دلش آشفته گشت از شاه قیصر
هوش مصنوعی: زمانی که شاه آن نامه را خواند، دلش به‌طور کامل ناراحت و پریشان شد از خبرهایی که درباره‌ی قیصر آورده بود.
شه عالی صفت را بی خرد خواند
بخواری پیک را از پیش خود راند
هوش مصنوعی: شاه بزرگوار و با فضیلت را نادان و بی‌خود نامید و از نزد خود پیام‌آور او را طرد کرد.
بزودی ره برید آن پیک خوش رو
درآمد همچو بادی پیش خسرو
هوش مصنوعی: به زودی آن پیام‌آور خوش‌رویی وارد خواهد شد، مانند باد، به سوی شاه می‌آید.
ز بیدادی آن شاهش خبر کرد
شه از خشمش جهانی را حشر کرد
هوش مصنوعی: از ظلم و ستم آن پادشاه باخبر شد و پادشاه به خاطر خشمش، همه جهان را به هیجان آورد.
نه چندان خلق گرد آورد قیصر
که چندان خلق، باشد روز محشر
هوش مصنوعی: قیصر نتوانست به اندازه روز محشر، جمعیت زیادی را گرد هم آورد.
همه صحرا و دشت از مردپرگشت
نیافت از خلق سوزن جای در دشت
هوش مصنوعی: تمامی صحرا و دشت در آن زمان از انسان‌ها خالی شده و هیچ نشانی از آنها در دشت پیدا نمی‌شود، حتی به اندازه‌ی یک سوزن.
ز ریگ و برگ، لشکر را عدد بیش
ز هر سوییش هر ساعت مدد بیش
هوش مصنوعی: لشکر از دانه‌های ریگ و برگ، تعداد بیشتری دارد و از هر طرف در هر لحظه، کمک بیشتری نیز می‌رسد.
ز چرخ ار سوزن عیسی فتادی
ندانم تا زمینش راه دادی
هوش مصنوعی: اگر سوزن عیسی از آسمان بیفتد، نمی‌دانم آیا زمین به او اجازه ورود می‌دهد یا نه.