گنجور

غزل شمارهٔ ۵۱۶

جانا مرا چه سوزی چون بال و پر ندارم
خون دلم چه ریزی چون دل دگر ندارم
در زاری و نزاری چون زیر چنگ زارم
زاری مرا تمام است چون زور و زر ندارم
روزی گرم بخوانی از بس که شاد گردم
گر ره بود بر آتش بیم خطر ندارم
گر پرده‌های عالم در پیش چشم داری
گر چشم دارم آخر چشم از تو بر ندارم
در پیش بارگاهت از دور بازماندم
کز بیم دور باشت روی گذر ندارم
نه نه تو شمع جانی پروانهٔ توام من
زان با تو پر زنم من کز تو خبر ندارم
عالم پر است از تو غایب منم ز غفلت
تو حاضری ولیکن من آن نظر ندارم
عطار در هوایت پر سوخت از غم تو
پرواز چون نمایم چون هیچ پر ندارم

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلاتن مفعول فاعلاتن (مضارع مثمن اخرب)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

جانا مرا چه سوزی چون بال و پر ندارم
خون دلم چه ریزی چون دل دگر ندارم
هوش مصنوعی: عزیزم، چرا این‌قدر دلم را می‌سوزانی در حالی که هیچ نیرویی برای پرواز ندارم؟ چرا خون دلم را می‌ریزی در حالی که دلی دیگر برای درد کشیدن ندارم؟
در زاری و نزاری چون زیر چنگ زارم
زاری مرا تمام است چون زور و زر ندارم
هوش مصنوعی: در حالتی از اندوه و ناتوانی هستم، مانند کسی که زیر بار مشکلات است. من دیگر هیچ‌گونه امید یا نیرویی ندارم چون نه قدرتی دارم و نه ثروتی.
روزی گرم بخوانی از بس که شاد گردم
گر ره بود بر آتش بیم خطر ندارم
هوش مصنوعی: روزی گرم و دلپذیر خواهد بود که از شادی و خوشحالی سرشار شوم. اگر راهی بر آتش باشد، ترسی از خطر آن ندارم.
گر پرده‌های عالم در پیش چشم داری
گر چشم دارم آخر چشم از تو بر ندارم
هوش مصنوعی: اگر عالم و هستی را در برابر خود ببینی، با این حال، من هرگز از نگاه به تو غافل نخواهم شد.
در پیش بارگاهت از دور بازماندم
کز بیم دور باشت روی گذر ندارم
هوش مصنوعی: در برابر درگاه تو از دور مانده‌ام، زیرا از ترس فاصله‌ای که دارم، جرأت نزدیک شدن به تو را ندارم.
نه نه تو شمع جانی پروانهٔ توام من
زان با تو پر زنم من کز تو خبر ندارم
هوش مصنوعی: نه، من شمع نیستم، بلکه پروانه‌ای هستم که دور تو می‌چرخد. بنابراین، از اینجا به بعد با تو پرواز می‌کنم، چون از تو بی‌خبرم.
عالم پر است از تو غایب منم ز غفلت
تو حاضری ولیکن من آن نظر ندارم
هوش مصنوعی: این دنیا پر از حضور توست، اما من به خاطر غفلت خودم نمی‌توانم تو را ببینم. تو حاضر و ناظر هستی، اما من قادر به درک آن نگاه تو نیستم.
عطار در هوایت پر سوخت از غم تو
پرواز چون نمایم چون هیچ پر ندارم
هوش مصنوعی: عطار به خاطر عشق و غم تو سرشار از شور و شعف است، اما ناتوانی‌اش در پرواز او را آزار می‌دهد، زیرا در حقیقت هیچ پر و توانایی برای پرواز ندارد.

خوانش ها

غزل شمارهٔ ۵۱۶ به خوانش عندلیب
غزل شمارهٔ ۵۱۶ به خوانش فاطمه زندی

آهنگ ها

این شعر را چه کسی در کدام آهنگ خوانده است؟

"ساز و آواز ۲"
با صدای محمدرضا شجریان (آلبوم آه باران)

حاشیه ها

1391/06/06 20:09
yaser

آلبوم آه باران از محمدرضا شجریان

1392/10/30 03:12
طائل

چه زیبا،و چه عجب که تا کنون دنباله ی اشعار عطار را نگرفته بودم.

1394/04/12 08:07
احمدرضا

کسی می دونه تو بیت دوم معنی "چون زیر چنگ زارم" چیه؟

1394/04/12 12:07
بابک

احمد رضای عزیز،
دو معنی بر آن هست:
1- چنگ (Harp) یک دستگاه موسیقی است ، زاری و نزاری اشاره به اصوات برخاسته از آن است. یعنی آنکه آه و ناله من توسط این چنگ بلند شده و به گوش می رسد، این چنگ آه و ناله مرا به گوش می رساند و نه آنکه این چنگ باعث آه و ناله من است.
2-چنگ یعنی مُشت، یعنی در آن مشت زیر فشار و خرد و مُچاله شدن هستم که آه و فغانم برخاسته و به گوش می رسد.
اما تو هم عزیزم، بیا فارسی را پاس داشته و احترام لازم و درخور شأن و مقام آنرا بگذاریم، و در حد مقدور و ممکن صحیح بنویسیم و نگارش کنیم.
پاینده باشی

1394/04/19 20:07
مهدی

بابک عزیز
درود به شما
بابت توضیح کامل و زیباتون سپاس

1394/04/20 03:07
بابک

مهدی عزیز،
سپاس بنده هم بر شما از لطف و محبتت.

1394/08/10 01:11
yaser

صدام خوبه....
دارم تمرین می کنم برم زیری پلی خواجو بخونمش...
جددددددنآآآآآآآآآآآآآ

1397/09/08 01:12
پویا حمیدی

بابک خان، ممنون از توضیح کاملتون. نثر شما را دوست دارم.

1397/09/09 13:12
بابک چندم

پویا جان،
سپاس بر شما.

1398/05/30 17:07
..

چشم از تو بر ندارم، چشم از تو بر ندارم...

1399/07/08 19:10
امیر م

ترتیب بیت یکی مانده به آخر و دوتا مانده به آخر جاجا نیست؟ ترتیب اینطور باشه منطقی‌تره:
عالم پر است از تو غایب منم ز غفلت
تو حاضری ولیکن من آن نظر ندارم
نه نه تو شمع جانی پروانهٔ توام من
زان با تو پر زنم من کز تو خبر ندارم

1400/01/27 12:03
احمد

سلام خدمت دوستان عزیز
ممنون از توضیحات خوب دوستان.چنگ یکی از آلات موسیقی است و با دست نواخته میشه.شاید به همین دلیل اسم چنگ را به این آلت موسیقی دادن.اما مفهوم بیت به نظر این هست که حال من مثل صدای ساز چنگی هست که با سرانگشتان نوازنده آن ساز؛شکل میگیره.به معنی دیگر؛شاعر میگه حال واحوال من بستگی به خواست و رفتارتو داره و براساس نوع رفتار تو؛حالم خوش یا ناخوش هست.

1400/05/29 13:07
بهارعلی

درود،

آیا کلمه زیر در بیت دوم به صدای زیر (# صدای بم) اشاره دارد؟ به این معنی که شدت زاری و نزاری را بیان کند.

و آیا کلمه چنگ دارای ایهام هست؟ بدین صورت که اشاره به چنگال اندوه و زاری و یا ساز چنگ که نوایی اندوهبار مینوازد.

1400/09/14 20:12
سید محسن

با درود فراوان به ادیبان--ظاهرا منظور شاعر همان (زیر) چنگ در برابر (بم) است چون اغلب سیمهای چنگ تقریبا بم هستند و صدای زیر چنگ غم انگیز است

1401/02/26 12:04
محسن جهان

تفسیر بیت ۷:

با توجه به آیه مبارکه ۱۱۵ سوره بقره:

"وَ لِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَ الْمَغْرِبُ فَأَیْنَما تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ واسِعٌ عَلِیمٌ‌" مشرق و مغرب از آن خداست، پس به هر سو روکنید، آنجا روی خداست، همانا خداوند (به همه جا) محیط و (به هر چیز) داناست. عطار می‌فرماید: عالم وجود مملو از تجلیات ذات الهی است، ولی من بدلیل غفلت و درگیری های ذهنی با متعلقات دنیای مادی از حضور او ناآگاه بوده و از نظرم پوشیده شده است.

1401/10/08 02:01
یوسف شیردلپور

چقدر سوزناک اجراکرده اند این شعر حضرت عطار را استاد شجریان در آلبوم 

(آه باران) 

همین الان هم دارم این اثرراگوش میکنم

وچه آشناست وتلخ این روزها  پیام این شعر 🤔🤔😔😔