گنجور

شمارهٔ ۷۷ - غزل جمهوری: غزل اول ماهور

به مردم این همه بیداد شد ز مرکز داد
زدیم تیشه بر این ریشه هرچه بادا باد
ازین اساس غلط این بنای پایه بر آب
نتیجه نیست به تعمیر این خراب‌آباد
همیشه مالکِ این مُلک ملّت است که داد
سند به دست فریدون قباله دست قباد
مگوی کشور جم، جم چکاره بود چه کرد
مگوی ملک کیان کی گرفت کی به که داد
به زور بازوی جمهور بود کز ضحّاک
گرفت داد دل خلق کاوهٔ حدّاد
شکسته بود، گر امروز بود، از صد جای
چو بیستون سر خسرو ز تیشهٔ فرهاد
کنون که می‌رسد از دور رایت جمهور
به زیر سایهٔ آن زندگی مبارک باد
پس از مصیبت قاجار عید جمهوری
یقین بدان بود امروز بهترین اعیاد
خوشم که دست طبیعت گذاشت در دربار
چراغ سلطنت شاه بر دریچهٔ باد
به یک نگاه اروپا بباخت خود را شاه
در این قمار کلان تاج و تخت از کف داد
تو نیز فاتحهٔ سلطنت بخوان عارف
خداش با همه بد فطرتی بیامرزاد
خرابه کشور ما را هر آنکه باعث شد
کزین سپس شود آباد خانه‌اش آباد
به دست جمهور هرکس رئیس جمهور است
همیشه باد در انظار راد مردان راد

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به مردم این همه بیداد شد ز مرکز داد
زدیم تیشه بر این ریشه هرچه بادا باد
هوش مصنوعی: ما به مردم ستم بسیاری کرده‌اند و از مرکز دادخواهی فریاد زدیم. اکنون بر این ریشه ستم، با تمام قوا ضربه می‌زنیم و هر چه می‌خواهد، پیش بیاید.
ازین اساس غلط این بنای پایه بر آب
نتیجه نیست به تعمیر این خراب‌آباد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که این ساختمان نا استوار و بی‌اساس بر روی آب بنا شده و به همین دلیل اصلاح و ترمیم این ویرانی نتیجه‌ای نخواهد داشت. به عبارتی، اگر بنیاد یک کار یا پروژه درست و قوی نباشد، تلاش برای بهبود و ترمیم آن بی‌فایده است.
همیشه مالکِ این مُلک ملّت است که داد
سند به دست فریدون قباله دست قباد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که همیشه صاحب حقیقی این سرزمین، مردم آن هستند؛ همان‌طور که فریدون سند مالکیت را به دست آورده و قباد هم قراردادی را امضا کرده است.
مگوی کشور جم، جم چکاره بود چه کرد
مگوی ملک کیان کی گرفت کی به که داد
هوش مصنوعی: در مورد کشور جم و کارهایی که در آنجا انجام شده صحبت نکن. همچنین، درباره شاه کیان و اینکه چه کسی را به سلطنت رسانده یا چه کسی را از آن عزل کرده صحبت نکن.
به زور بازوی جمهور بود کز ضحّاک
گرفت داد دل خلق کاوهٔ حدّاد
هوش مصنوعی: این بیت به قدرت و توان جمعی مردم اشاره دارد که با استفاده از نیروی خود و اتحاد، از ظلم و ستم یک دیکتاتور مانند ضحّاک رهایی می‌یابند. در اینجا، کاوهٔ حدّاد به نماد مقاومت و مبارزه برای عدالت تبدیل شده است، کسی که با شجاعت و اراده‌ی قوی به دفاع از حقوق و خواسته‌های مردم می‌پردازد.
شکسته بود، گر امروز بود، از صد جای
چو بیستون سر خسرو ز تیشهٔ فرهاد
هوش مصنوعی: اگر امروز بود، آن کس که از تیشهٔ فرهاد بر کوه بیستون ضربه زده، صد جای دیگر را هم شکسته بود.
کنون که می‌رسد از دور رایت جمهور
به زیر سایهٔ آن زندگی مبارک باد
هوش مصنوعی: اکنون که پرچم مردم‌سالاری از دور در حال نزدیک شدن است، زیر سایهٔ آن زندگی پرخیر و برکت است.
پس از مصیبت قاجار عید جمهوری
یقین بدان بود امروز بهترین اعیاد
هوش مصنوعی: پس از مشکلات و سختی‌هایی که به دوران قاجار مربوط می‌شود، امروز که روز جمهوری است، می‌توان گفت بهترین روز جشن‌ها است.
خوشم که دست طبیعت گذاشت در دربار
چراغ سلطنت شاه بر دریچهٔ باد
هوش مصنوعی: من از اینکه طبیعت لطف کرده و درباری را به نور و روشنایی شاهانه آراسته است خوشحال هستم.
به یک نگاه اروپا بباخت خود را شاه
در این قمار کلان تاج و تخت از کف داد
هوش مصنوعی: در یک لحظه شاه با یک نگاه به اروپا همه چیزش را باخت و در این بازی بزرگ تاج و تخت را از دست داد.
تو نیز فاتحهٔ سلطنت بخوان عارف
خداش با همه بد فطرتی بیامرزاد
هوش مصنوعی: تو هم دعا و فاتحه‌ای برای سلطنت بخوان، ای عارف، خداوند با تمام بدطینتی‌ها، او را ببخشاید.
خرابه کشور ما را هر آنکه باعث شد
کزین سپس شود آباد خانه‌اش آباد
هوش مصنوعی: هر کسی که باعث ویرانی کشور ما شد، باید بداند که از این پس، خانه‌اش نیز آباد نخواهد شد.
به دست جمهور هرکس رئیس جمهور است
همیشه باد در انظار راد مردان راد
هوش مصنوعی: هر کسی که در مقام ریاست جمهوری قرار دارد، به طور طبیعی در دیدگاه‌ها و نظرات عمومی همیشه مورد توجه و احترام واقع می‌شود.