گنجور

شمارهٔ ۲۵۱ - در هجو شخصی که به علی مهتاب مشهور بود

طبع مهتاب را دو خاصیت است
که ببندد بدان و بگشاید
به یکی جان چو جور بخراشد
به دگر دل چو عدل بزداید
ماهتابیست این علی مهتاب
که اخس الخواص می‌زاید
سیب انصاف را ببندد رنگ
قصب عهد را بفرساید
گل آزادگی نکرده فزون
در زکام جفا بیفزاید
مد دریای مکرمت نکند
تا به جوی ثنا برون ناید
باز در جزر می‌کند تاثیر
تا چو آب و گلشن بیالاید
این چنین ماهتاب دانی چه
گازر حادثات را شاید
تا گرش در حساب کون و فساد
کز شش و هفت جام درباید
به ذراع فجی به دست قضا
ناگهان بر فناش پیماید

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

طبع مهتاب را دو خاصیت است
که ببندد بدان و بگشاید
هوش مصنوعی: ماه، دو ویژگی دارد که می‌تواند به وسیله آنها چیزی را به خوبی به نمایش بگذارد یا برعکس، آن را پنهان کند.
به یکی جان چو جور بخراشد
به دگر دل چو عدل بزداید
هوش مصنوعی: اگر کسی به من آسیب برساند و موجب رنج من شود، به دیگری عشق و محبت ورزیده و عدالت را از او دریغ نمی‌کنم.
ماهتابیست این علی مهتاب
که اخس الخواص می‌زاید
هوش مصنوعی: این علی همچون ماهتابی است که بهترین ویژگی‌ها و خصوصیات را به وجود می‌آورد.
سیب انصاف را ببندد رنگ
قصب عهد را بفرساید
هوش مصنوعی: سیب به معنای زیبایی و طراوت است که می‌تواند بر روی انصاف و عدالت تاثیر بگذارد، در حالی که رنگ قصب (را) به یادآورده می‌شود که هنگام گذر زمان و بی‌رحمی، محو و از بین می‌رود. به عبارتی دیگر، زیبایی و انصاف می‌تواند تاثیری عمیق بر زندگی داشته باشد، اما با گذشت زمان ممکن است تغییر کند و محو شود.
گل آزادگی نکرده فزون
در زکام جفا بیفزاید
هوش مصنوعی: گل آزادگی که هنوز به کمال نرسیده، در شرایط سخت و جفا بیشتر آسیب می‌بیند و رنج می‌کشد.
مد دریای مکرمت نکند
تا به جوی ثنا برون ناید
هوش مصنوعی: دریای کرامت و بزرگواری کسی، نمی‌تواند خالی از ستایش و سپاس باشد.
باز در جزر می‌کند تاثیر
تا چو آب و گلشن بیالاید
هوش مصنوعی: در زمان جزر، تأثیر آن هنوز باقی است تا جایی که آب و گلشن به هم بیامیزند و جلوه‌ای زیبا بسازند.
این چنین ماهتاب دانی چه
گازر حادثات را شاید
هوش مصنوعی: این ماهتاب چگونه می‌تواند بر اثر حوادث تلخ زندگی تأثیر بگذارد.
تا گرش در حساب کون و فساد
کز شش و هفت جام درباید
هوش مصنوعی: اگر او (عشق یا حقیقت) در محاسبات دنیا و تغییراتش بیان نشود، از تمام صفات و ویژگی‌ها عبور می‌کند و به رازهای عمیق‌تر دست می‌یابد.
به ذراع فجی به دست قضا
ناگهان بر فناش پیماید
هوش مصنوعی: با قدرت سرنوشت ناگهان به ناگواری و نابودی او وارد خواهد شد.

حاشیه ها

1398/03/15 08:06
Roya

با سلام و ارادت.
بیت هفتم آب و گلشن نادرست است. آب و گلش باید باشد. لطفا تصحیح بفرمایید. سپاسگزارم.