گنجور

بخش ۱ - قصیده مصنوع ثالث در مدح شاه اسماعیل

حمد و سپاس بیقیاس صانعی را که فهرست قصیده موجودات و دیباچه جریده کاینات با حسن صفات از نظم وجود روحانی انسانی کرد.

بیت
زهی مبدعی کو بعلم قدم
برانگیخت نظم وجود از عدم

و تحیات نامیات و صلوات زاکیات بر شاه مسند اصطفا و ماه مرکز اجتباء محمد مصطفی.

بیت
شاهان چو قطره او گهر شاهوار بحر
بحری که مشتق است ازو صد هزار بحر

صلی الله علیه و آله الطیبین و الایمه المعصومین خصوصا امیرالمومنین و امام المتقین اسدالله الغالب علی بن ابیطالب صلوات الله علیهم اجمعین.

بیت
شاهی که مظهر هنر و گنج حکمت است
بیت القصیده کرم و بحر رحمت است

اما بعد این قصیده ایست صد و شصت بیت که قریب صدو بیست بیت از آن مستخرج می شود موشح بالقاب همایون و دعای دولت روز افزون بندگی حضرت خلافت پناه خورشید اشتباه اختر سپاه ناصر عبادالله شرقا و غربا حافظ بلاد الله بعدا و قربا ناصب لوازم الاسن و الامان باسط بساط العدل و الاحسان قهرمان الماء و الطین قطب فلک السلطنه و الخلافه و الدین السلطان العادل ظل الله فی الارض شاه اسماعیل بهادر خان:

شاهی که گشت دین نبی را رواج بخش
در قهر و لطف تاج ستانست و تاج بخش

خلد الله ملکه و سلطانه و اید بالنصر جنوده و اعوانه خصوصا اعظم امراء العالم ناظم ارباب السیف و القلم بحر العلوم و الافضال نجم السعاده و الاقبال.

بیت
آن کز نظم تربیت شاه ولایت
هر جا هنری هست رسانیده بغایت

ایدالله تعالی طلال مرحمته و رافته الی یوم الدین.

مشتمل بر اصول بحور و منشعبات و مزاحفات و دویراسته که اوزان نوزده گانه است و تفکیک بحور و اوزان مختلف چنانکه نزدیک هفتاد و پنج وزن مختلف نموده میشود، و تعریف اقسام و حدود قوافی صحیح و سقیم و حروف قافیه از یک حرف تا نه حرف بترتیب جمع آمده با حرکات و سکنات، و القاب قوافی مذکور گشته و عیوب قافیه که اقسام ایطاء جلی و خفی است همه جا بر دو وجه نموده تا بعد از قافیه معیوب که جهت مثال نموده میشود قافیه صحیح باز آرند و همچنین بحور نامطبوع عرب بر دو وجه پذیرفته تا بعد از نمودن مثال مقصود نظم بر وزنی مطبوع قرار گرفته و در متن نوشته شد و نظم نامطبوع بر حاشیه آن مرقوم گشته و اکثر صنایع و بدایع که در کتب متقدمین است گرد آمده با صنعتی چند که مخترع این غرقه بحر جانگدازی اهلی شیرازیست چنانکه مستجمع اقسام شعرست از قصیده و قطعه و غزل و رباعی و مستزاد و لغز و معما- و ابیات مصنوعه را بهم مثنوی متفرق توان شمرد در اوزان مختلف امید که در آنحضرت بسمع قبول مسموع افتد و بعین رضا ملحوظ گردد انشاء الله تعالی.

اطلاعات

منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

حمد و سپاس بیقیاس صانعی را که فهرست قصیده موجودات و دیباچه جریده کاینات با حسن صفات از نظم وجود روحانی انسانی کرد.
هوش مصنوعی: سپاس و ستایش بی‌نهایت به خالق تمامی موجودات که با ویژگی‌های نیکو، نظم و بررسی جهان را به صورت روحانی و انسانی درآورده است.
بیت
هوش مصنوعی: این شعر به بررسی احساسات و ارتباطات عمیق انسانی می‌پردازد و به معنای نیاز به درک و ارتباط واقعی در روابط اشاره می‌کند. سخن از تلاش برای برقراری ارتباطی صمیمی و توجه به جزئیات در روابط است. احساسات می‌توانند پیچیده باشند و درک درست آنها می‌تواند به_strengthen_ روابط بیانجامد.
زهی مبدعی کو بعلم قدم
برانگیخت نظم وجود از عدم
هوش مصنوعی: ای کاش، آن مبدع بزرگ که با علم و دانش خود، هستی را از عدم ایجاد کرد، وجودش را ستایش کنیم.
و تحیات نامیات و صلوات زاکیات بر شاه مسند اصطفا و ماه مرکز اجتباء محمد مصطفی.
هوش مصنوعی: درود و سلام‌های پاک و نیکو بر پادشاه برگزیده و ماه تابان انتخاب‌شده، محمد مصطفی.
بیت
هوش مصنوعی: این بیت به مسیری اشاره دارد که انسان در زندگی به آن می‌پردازد و به چالش‌ها و تجربیاتی که او را شکل می‌دهند، می‌نگرد. هر فرد با عبور از موانع و رویدادهای مختلف، به شناخت بیشتری از خود و جهان پیرامون دست می‌یابد و در این فرایند، به تدریج به کمال و بلوغ می‌رسد.
شاهان چو قطره او گهر شاهوار بحر
بحری که مشتق است ازو صد هزار بحر
هوش مصنوعی: پادشاهان همچون قطره‌ای از دریای بزرگ هستند، آن دریا منبعی است که از آن صدها هزار دریا دیگر منشأ می‌گیرند.
صلی الله علیه و آله الطیبین و الایمه المعصومین خصوصا امیرالمومنین و امام المتقین اسدالله الغالب علی بن ابیطالب صلوات الله علیهم اجمعین.
هوش مصنوعی: سلام و درود بر پیامبر اکرم و نیز بر اهل بیت پاک او و پیشوایان معصوم، به ویژه امیرالمؤمنین و امام پرهیزگاران، اسدالله غالب علی بن ابی‌طالب، که بر همه آن‌ها درود و رحمت خدا نازل باد.
شاهی که مظهر هنر و گنج حکمت است
بیت القصیده کرم و بحر رحمت است
هوش مصنوعی: پادشاهی که نمایانگر هنر و نماد دانش و حکمت است، همانند بهترین شعر، نیکوکار و سرشار از لطف و رحمت می‌باشد.
اما بعد این قصیده ایست صد و شصت بیت که قریب صدو بیست بیت از آن مستخرج می شود موشح بالقاب همایون و دعای دولت روز افزون بندگی حضرت خلافت پناه خورشید اشتباه اختر سپاه ناصر عبادالله شرقا و غربا حافظ بلاد الله بعدا و قربا ناصب لوازم الاسن و الامان باسط بساط العدل و الاحسان قهرمان الماء و الطین قطب فلک السلطنه و الخلافه و الدین السلطان العادل ظل الله فی الارض شاه اسماعیل بهادر خان:
هوش مصنوعی: این متن شامل یک قصیده از ۱۶۰ بیت است که حدود ۱۲۰ بیت آن به القاب و دعاهایی برای یک حکمران اختصاص دارد. این حکمران به عنوان حمایت‌کننده و پناهگاه کشور، تکیه‌گاه عدالت و احسان، و نماد سلطنت و خلافت معرفی می‌شود. او همچنین به عنوان حاکم عادل و سایه خدا بر روی زمین شناخته می‌شود.
شاهی که گشت دین نبی را رواج بخش
در قهر و لطف تاج ستانست و تاج بخش
هوش مصنوعی: سلطانی که به ترویج دین پیامبر پرداخت، در عین قدرت و محبت، هم تاج را از دیگران گرفت و هم خودش تاجدار شد.
خلد الله ملکه و سلطانه و اید بالنصر جنوده و اعوانه خصوصا اعظم امراء العالم ناظم ارباب السیف و القلم بحر العلوم و الافضال نجم السعاده و الاقبال.
هوش مصنوعی: خداوند پادشاهی و سلطنت او را حفظ کند و او را به یاری و نصرت یاری دهد، به ویژه بزرگترین فرمانروایان جهان که نظم‌دهنده و مدیریت‌کننده‌ی امور با شمشیر و قلم هستند، کسی که دریای علوم و فضائل است و ستاره‌ی سعادت و پیشرفت.
آن کز نظم تربیت شاه ولایت
هر جا هنری هست رسانیده بغایت
هوش مصنوعی: کسی که به خاطر نظم و تربیت شاه کشور، هر جایی که هنری وجود دارد را به اوج رسانده است.
ایدالله تعالی طلال مرحمته و رافته الی یوم الدین.
هوش مصنوعی: خداوند متعال رحمتی فراوان و عطوفتی بزرگ به ما عطا کند تا روز قیامت.
مشتمل بر اصول بحور و منشعبات و مزاحفات و دویراسته که اوزان نوزده گانه است و تفکیک بحور و اوزان مختلف چنانکه نزدیک هفتاد و پنج وزن مختلف نموده میشود، و تعریف اقسام و حدود قوافی صحیح و سقیم و حروف قافیه از یک حرف تا نه حرف بترتیب جمع آمده با حرکات و سکنات، و القاب قوافی مذکور گشته و عیوب قافیه که اقسام ایطاء جلی و خفی است همه جا بر دو وجه نموده تا بعد از قافیه معیوب که جهت مثال نموده میشود قافیه صحیح باز آرند و همچنین بحور نامطبوع عرب بر دو وجه پذیرفته تا بعد از نمودن مثال مقصود نظم بر وزنی مطبوع قرار گرفته و در متن نوشته شد و نظم نامطبوع بر حاشیه آن مرقوم گشته و اکثر صنایع و بدایع که در کتب متقدمین است گرد آمده با صنعتی چند که مخترع این غرقه بحر جانگدازی اهلی شیرازیست چنانکه مستجمع اقسام شعرست از قصیده و قطعه و غزل و رباعی و مستزاد و لغز و معما- و ابیات مصنوعه را بهم مثنوی متفرق توان شمرد در اوزان مختلف امید که در آنحضرت بسمع قبول مسموع افتد و بعین رضا ملحوظ گردد انشاء الله تعالی.
هوش مصنوعی: این متن به بررسی اصول و قواعد شعر و وزن‌های مختلف می‌پردازد. در آن به معرفی نوزده وزن متفاوت و تفکیک آن‌ها و همچنین حدود و انواع قافیه‌ها از نظر صحیح و نادرست پرداخته شده است. قافیه‌ها بر اساس تعداد حروف (از یک تا نه حرف) طبقه‌بندی شده‌اند و عیوب قافیه نیز به دو دسته تقسیم بندی شده‌اند. به علاوه، بحثی درباره‌ی بحور نامطبوع عرب و چگونگی رفع عیوب قافیه‌ها مطرح شده است. انواع مختلف شعر از جمله قصیده، غزل، رباعی و دیگر سبک‌ها نیز مورد بحث قرار گرفته و صناعات ادبی جمع‌آوری شده است. هدف این نوشته مطرح کردن یک اثر شاعرانه با توجه به این اصول است تا مورد قبول قرار گیرد.