گنجور

در وصف ستون خیمه گوید

چه نهالیست این خجسته ستون
کز زمین سر رسانده بر گردون
این ستون گلبنی است کز افلاک
شاخ و برگش زده است خیمه بخاک
نه ستون است این ز زرکاری
که درخت زرست پنداری
کلک نقاش با هزار جمال
بر ستون بسته شبروان خیال
این ستون است یا اشعه مهر
راست استاده بر زمین ز سپهر
خرم آنکسکه چون ستون همه گاه
بسته باشد میان بخدمت شاه
مرد اگر طوق عزتش باید
چون ستون پای خدمتش باید
سر ز خدمت متاب در ره دین
که ستون سعادت است همین
هر که دارد ستادگی چو ستون
زند از فخر خیمه بر گردون
مرد آنست کز ثبات قدم
چون ستون تن نهد ببار ستم
عاشقان خویش را زبون نکنند
دست غم زیر سر ستون نکنند
مرد ره گر حزین و گرشادست
چون ستون عاشقانه استادست
بوفا هر که پای بردارد
بیستون را ز جای بردارد
یار دلبر اگر چه سخت بود
برد باری ستون بخت بود
چون ستون هر که حلم پیش نهاد
بار یاران بدوش خویش نهاد
چون ستون راستباش در همه جمع
تا شوی نور دیده ها چون شمع
چون ستون مرد راست یک لختست
هر که کجبار شد نگون بخت است
هر که را راستی نهاد بود
چون ستون بر وی اعتماد بود
چون ستون گر براستی علمی
همه جا سربلند و محترمی
تا بود خانه جهان آباد
ذات صاحبقران ستونش باد
خانه گر غیر آب و خاکی نیست
چون ستون قایم است باکی نیست
در جهان باد این ستون دایم
که جهانی بود بر او قایم

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

چه نهالیست این خجسته ستون
کز زمین سر رسانده بر گردون
هوش مصنوعی: این جمله به یک درخت یا گیاه اشاره دارد که به طرز شگفت‌انگیزی قد کشیده و با شاخ و برگ‌هایش به آسمان رسیده است. به نوعی این تصویر از یک موجود زنده نماد موفقیت و شکوفایی است که از خاک ریشه گرفته و به اوج بلندی‌ها دست یافته است.
این ستون گلبنی است کز افلاک
شاخ و برگش زده است خیمه بخاک
هوش مصنوعی: این ستون گلبن، نشانه‌ای است که از آسمان شاخه‌ها و برگ‌هایش به زمین فرو افتاده و مانند چادری بر خاک سایه انداخته است.
نه ستون است این ز زرکاری
که درخت زرست پنداری
هوش مصنوعی: این چیزی که می‌بینی، ستون نیست؛ بلکه درختی از طلاست که به نظر می‌رسد.
کلک نقاش با هزار جمال
بر ستون بسته شبروان خیال
هوش مصنوعی: قلم نقاش با هزاران زیبایی بر دیوار ذهن و خیال ترسیم شده است.
این ستون است یا اشعه مهر
راست استاده بر زمین ز سپهر
هوش مصنوعی: این‌جا ستونی است که به مانند اشعه‌ی خورشید بر زمین ایستاده و با آسمان در ارتباط است.
خرم آنکسکه چون ستون همه گاه
بسته باشد میان بخدمت شاه
هوش مصنوعی: خوشا به حال کسی که همیشه مانند یک ستون محکم و استوار، در خدمت شاه باشد و به او وفادار بماند.
مرد اگر طوق عزتش باید
چون ستون پای خدمتش باید
هوش مصنوعی: مرد باید برای حفظ عزت خود همچون ستونی استوار در خدمت به دیگران باشد.
سر ز خدمت متاب در ره دین
که ستون سعادت است همین
هوش مصنوعی: در راه دین، از خدمت کردن خودداری نکن، زیرا این خدمت، پایه و اساس خوشبختی است.
هر که دارد ستادگی چو ستون
زند از فخر خیمه بر گردون
هوش مصنوعی: هر کسی که مانند ستونی استوار و محکم باشد، می‌تواند با افتخار بر بالای خیمه خود بایستد و بر آسمان نظر کند.
مرد آنست کز ثبات قدم
چون ستون تن نهد ببار ستم
هوش مصنوعی: مرد واقعی کسی است که با استقامت و پایداری، مانند ستونی محکم، در برابر سختی‌ها و ظلم‌ها استقامت کند و به هیچ چیزی تسلیم نشود.
عاشقان خویش را زبون نکنند
دست غم زیر سر ستون نکنند
هوش مصنوعی: عاشقان هیچگاه به درد و رنج خود اعتراف نمی‌کنند و نمی‌گذارند غم بر زندگی‌شان سایه بیفکند.
مرد ره گر حزین و گرشادست
چون ستون عاشقانه استادست
هوش مصنوعی: مردی که در مسیر زندگی یا شاد و خوشحال است یا غمگین و دلشکسته، به مانند ستونی محکم و استوار در عشق ایستاده است.
بوفا هر که پای بردارد
بیستون را ز جای بردارد
هوش مصنوعی: هر کسی که جرات کند و قدمی به سمت کوه بیستون بردارد، می‌تواند این کوه را از جای خود به حرکت درآورد.
یار دلبر اگر چه سخت بود
برد باری ستون بخت بود
هوش مصنوعی: عزیز دل، هرچند که تحملش دشوار بود، اما پایه و اساس خوشبختی‌ام بود.
چون ستون هر که حلم پیش نهاد
بار یاران بدوش خویش نهاد
هوش مصنوعی: زمانی که فردی با بردباری و حلم به دیگران کمک می‌کند، بار مسئولیت و مشکل آن‌ها را به دوش خود می‌گیرد، مانند ستونی که بارهایی را تحمل می‌کند.
چون ستون راستباش در همه جمع
تا شوی نور دیده ها چون شمع
هوش مصنوعی: در همه جا استوار و محکم بایست تا مانند شمع، روشنیبخش چشم‌ها باشی.
چون ستون مرد راست یک لختست
هر که کجبار شد نگون بخت است
هوش مصنوعی: هر انسانی که راست قامت و استوار باشد، مانند ستونی محکم است؛ اما کسی که کج و منحرف شود، شانسش به سراشیبی خواهد رفت و دچار بدبختی خواهد شد.
هر که را راستی نهاد بود
چون ستون بر وی اعتماد بود
هوش مصنوعی: هر کسی که صداقت و راستگویی داشته باشد، مانند ستونی محکم مورد اعتماد دیگران قرار می‌گیرد.
چون ستون گر براستی علمی
همه جا سربلند و محترمی
هوش مصنوعی: اگر علم و دانش تو واقعی و حقیقی باشد، در هر مکان و زمان، موجب احترام و سربلندی تو خواهد شد.
تا بود خانه جهان آباد
ذات صاحبقران ستونش باد
هوش مصنوعی: تا زمانی که خانه‌های دنیا برقرار و آباد باشد، ستون و پایه آن مربوط به ذات صاحبقران است.
خانه گر غیر آب و خاکی نیست
چون ستون قایم است باکی نیست
هوش مصنوعی: اگر خانه وابسته به چیزهایی جز آب و خاک باشد، به گونه‌ای که ستون‌ها برپا هستند، پس نگرانی وجود ندارد.
در جهان باد این ستون دایم
که جهانی بود بر او قایم
هوش مصنوعی: در این جهان، ستون پایداری وجود دارد که بر اساس آن، جهان سامان یافته است.