گنجور

شمارهٔ ۱۰۱

شب ولادت فیروز شه مظفر دین
چو آسمان، مه و مهره و ستاره داشت زمین
نشسته نیر دولت بصدر و گشته بپای
وزیر و عارض و سالار و حاجب و نوئین
چنانکه در بر خورشید آسمان بینی
سهیل و مشتری و تیر و زهره و پروین
دمید از دل گلهای آتشین آنشب
به چرخ تافته پیکان و آخته ژوبین
همی تو گوئی کز آفتاب و زهره و ماه
رها شدند شهب هر دم از یسار و یمین
کسیکه وارد آن بزم دلگشا گشتی
نشست کردی در روضه بهشت برین
قطوف دانیه چیدی ز شاخه طوبی
می طهور گرفتی زدست حورالعین
مراد خویش عیان سازم اندرین تشبیه
که خصم خیره نگوید مرا چنان و چنین
قطوف دانیه شد میوه محبت شه
می طهور بود باده پرستش دین
گرسنه ماند چشمی کزین نجوید کام
چو زهر باشد کامی کزان نشد شیرین

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شب ولادت فیروز شه مظفر دین
چو آسمان، مه و مهره و ستاره داشت زمین
هوش مصنوعی: شب تولد فیروز، پادشاه مظفر دین، همانند آسمان پر از ماه و خورشید و ستاره‌ها بود.
نشسته نیر دولت بصدر و گشته بپای
وزیر و عارض و سالار و حاجب و نوئین
هوش مصنوعی: دولت و نعمت در دل نشسته و بر پای مقام‌های بلند و چهره‌های مهم قدرت و نفوذ قرار گرفته و بر آنان سایه افکنده است.
چنانکه در بر خورشید آسمان بینی
سهیل و مشتری و تیر و زهره و پروین
هوش مصنوعی: اگر به آسمان نگاه کنی، ستاره‌های زیبا و درخشان مانند سهیل، مشتری، تیر، زهره و پروین را خواهی دید که در کنار هم قرار دارند.
دمید از دل گلهای آتشین آنشب
به چرخ تافته پیکان و آخته ژوبین
هوش مصنوعی: در آن شب، از دل گل‌های سرخ و آتشین، نوری به آسمان تابید که مانند تیر و نیزه‌ای بر افراشته بود.
همی تو گوئی کز آفتاب و زهره و ماه
رها شدند شهب هر دم از یسار و یمین
هوش مصنوعی: تو می‌گویی که در این عالم، خورشید و ماه و زهره از مسیر خود رها شده‌اند و هر لحظه، نشانه‌های زیبا و درخشان از چپ و راست نمایان می‌شوند.
کسیکه وارد آن بزم دلگشا گشتی
نشست کردی در روضه بهشت برین
هوش مصنوعی: کسی که به آن مهمانی دلنشین وارد شده و در گلستان بهشت نشسته است.
قطوف دانیه چیدی ز شاخه طوبی
می طهور گرفتی زدست حورالعین
هوش مصنوعی: میوه‌های نیکو را از درخت طوبی برداشت کردی و از دست حورالعین آب زلالی به دست آوردی.
مراد خویش عیان سازم اندرین تشبیه
که خصم خیره نگوید مرا چنان و چنین
هوش مصنوعی: در این تشبیه، من نیت و هدف خود را به وضوح بیان می‌کنم تا دشمن نتواند به من نسبت‌های نادرست بدهد یا مرا به طور بی‌پایه‌ای قضاوت کند.
قطوف دانیه شد میوه محبت شه
می طهور بود باده پرستش دین
هوش مصنوعی: میوه محبت، که به ثمر نشسته، بهشتی و لذیذ است. نوشیدنی پاک و خالص مانند شراب، که به عبادت و تقدس دین اشاره می‌کند.
گرسنه ماند چشمی کزین نجوید کام
چو زهر باشد کامی کزان نشد شیرین
هوش مصنوعی: چشمی که سیراب نمی‌شود و به دنبال زیبایی‌ها نمی‌گردد، همیشه گرسنه می‌ماند. چرا که اگر به دنبال لذت‌هایی برویم که خوشایند نیستند، نتیجه‌ای جز تلخی به همراه نخواهد داشت.